burmastudents'post

သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္သည့္ က်န္းမာေရးသိပံၸ အယူအဆမ်ား
ဂ်ဴး

သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္သည့္ က်န္းမာေရးသိပံၸႏွင့္ အသိအျမင္မ်ားအေၾကာင္းမေဖာ္ျပမီ ကမာၻေျမ၏ ေကဟစနစ္ႏွင့္ စြမ္းအင္စီးဆင္းမႈကို အနည္းငယ္ မိတ္ဆက္ေပးလိုပါသည္။

လူသားတို႔သည္ သက္ရွိပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ အသက္ေတြကို က်မတို႔ ရွဴသြင္းၾကသည္။ အသက္ေတြေပၚမွာ လမ္းေလ်ာက္သြားၾကသည္။ အသက္ေတြကို ထိကိုင္ၾကသည္။ ျမတ္ခင္းျပင္တစ္ခုေပၚပဲျဖစ္ျဖစ္ သစ္ေတာေျမ ကမၸလာေပၚပဲျဖစ္ျဖစ္ လွမ္းခ် လိုက္ေသာ ေျခတလွမ္း သည္ ဘက္တီးရီးယားေပါင္း ကေဋေပါင္းမ်ားစြာ၊ အယ္လ္ ေဂးေရညိဳပင္၊ ဖန္းကတ္စ္ေခၚ မိႈအေကာင္ေလးေပါင္းသန္းမ်ားစြာ၊ ပ႐ိုတိုဇိုးဝါးသန္းေပါင္းမ်ားစြာကို သိုမဟုတ္ အင္းဆက္ သတၱဳဝါႏွင့္ တီေကာင္ေပါင္းရာႏွင့္ခ်ီ သည့္ အေကာင္မ်ားစြာကို တုန္ခါသြားေစလိမ့္မည္။

က်မတို႔ အေရျပားေပၚတြင္ လူ႔မ်က္စိႏွင့္ မျမင္ႏိုင္ေသာ ဘက္တီးရီးယားေတြ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ မႊားေလးေတြ အမ်ားႀကီး တြယ္ကပ္ေနသည္ကို အႏုၾကည့္မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္လွ်င္ ျမင္ရလိမ့္မည္။ က်မတို႔ လူသားေတြ အသက္ရွဴသြင္းႏိုင္သည့္ ပမာဏျဖင့္ ကိုယ္ခႏၶာထဲသုိ႔ ဝင္ေရာက္ေနေလသည္။ လူသားေတြ အသက္ရွင္ေနထိုင္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ တျခား အသက္ေတြလည္း အတူေပါင္းစပ္ေနသည္။ အသက္သည္ ေျမဆီလႊာႏွင့္ ေရတြင္၊ ေလထဲရွိ ေအာက္စီဂ်င္ႏွင့္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္တြင္ အာဟာရကို မွီဝဲထုတ္ယူသည္။ ထို႔အျပင္ အမ်ားစုေသာ အသက္တို႔အတြက္ အေရးပါဆုံးေသာ စြမ္းအင္ကိုေပးသည့္ ေနဆီမွ မွီဝဲထုတ္ယူသည္။ အဟာရမ်ား ခ်ဴိ႕တည့္သည့္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္၊ ေအာက္ဆီဂ်င္ နည္းပါးသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္၊ ေနေရာင္ျခည္မရရွိသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္၊ စိုထိုင္းမႈလံုးဝမရွိသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ သက္ရွိတို႔ နည္းပါးလိမ့္မည္။ သို႔မဟုတ္ ေပ်ာက္ကြယ္ေနလိမ့္မည္။

သက္ရွိတို႔အတြက္ မွီတင္းေနထိုင္ရာ အလႊာသည္ ကမာၻေျမႀကီးမွ ေလထုထဲ အျမင့္ငါးမုိင္ ခန္႔အကြာ (တခ်ဳိ႕ေသာ အင္းဆက္မ်ဳိးႏွင့္ မိုက္ခ႐ုတ္ပိုးမႊားမ်ဳိးမ်ား ျဖန္႔က်ႏိုင္ရာ) ထိ၊ ထိုအကြာအေဝးႏွစ္ခုၾကားမွ အလႊာအတြင္းတြင္သာ ျဖစ္သည္။ သည့္ထက္ပိုျမင့္လွ်င္ပိုနိမ့္လ်င္ အသက္ရယ္လို႔ မရွိႏိုင္၊ ထိုခန္႔မွန္းေျခအလႊာထုကို အသက္စက္ဝန္း သို႔မဟုတ္ ဇီဝစက္ဝန္း (Biosphere)ဟုေခၚသည္။

ထိုအထဲမွာမွ အမ်ားစုေသာ အသက္တို႔သည္ သည္ထက္ပို က်ဥ္းေျမာင္းသည့္အလႊာတြင္ ေနထိုင္ၾကသည္။ ဥပမာ ေအာက္ဆိုလ်င္ သမုဒၵရာေအေအာက္ေပ ၆၀၀အနက္ (ေနေရာင္ျခည္ ထြငေဖာက္ႏိုင္သည့္ အနက္ဆံုး)တြင္သာ ေနထိုင္ၾကသည္။ အထက္ဆိုလ်ွင္ ေရခဲဖုံးလြမ္းသည့္ ေတာင္ျမင့္ေတြ၏ ထိပ္ဖ်ားေလာက္ (ေရခဲျပင္ေရာေနသည့္ ေျမဆီလႊာ ပါးပါးတြင္ မွီတင္းသည့္ ေရညိွေရာေမွာ္အပင္အမ်ဳိးအစားမ်ား ရွင္သန္ႏိုင္ရာ)မွသာ အမ်ားစုေသာ အသက္တို႔ မွီတင္း ေနထိုင္ႏိုင္ၾကသည္။ ထိုဇီဝစက္ဝန္းထဲတြင္ သက္ရွိအစုအစုတို႔ သူ႔အပိုင္းႏွင့္သူ စုေဝးရာနယ္ေျမေတြကိုေတာ့ ဇီဝန္ယ္ပယ္ (Biome)ဟု ေခၚၾကသည္။

ထိုဇီဝနယ္ပယ္တို႔သည္ ေဒသအလိုက္ ဥတုကြဲျပားသည့္အေပၚမွာ ေပါက္ေရာက္သည့္ အပင္အမ်ဳိးအစားမ်ားေပၚ မွာ ေပါက္ေရာက္သည့္ အပင္အမ်ဳိးအစားမ်ားေပၚ မူတည္ၿပိး ကြဲျပားျခားနားေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထို ဇီဝနယ္ပယ္တို႔ကို ေလ့လာရမည္ျဖစ္သလို ေဒသအလိုက္ ျခားနားေအာင္ ဥတုဟု ျဖစ္လာေအာင္ မည္သည့္ အေၾကာင္းျခင္းရာေတြက တြန္းပို႔ေပးေနသလဲ ဆိုတာကိုပါ သိဖို႔လိုပါသည္။

ရာသီဥတု (Climate)
ရာသီဥတုဆိုသည္မွာ ကမာၻႀကီးပတ္လည လက္တီတြက္မ်ဥ္းေၾကာင္းမ်ားအရ လိုက္ပါျဖစ္ေပၚေနသည့္ အေျခအေနတစ္ခု ျဖစ္သည္။ အလယ္အီေကြတာမ်ဥ္းေၾကာင္း တစ္ဝိုက္တြင္ ရွိသည့္ ႏိုင္ငံအမ်ားစူသည္ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး တစ္သမတ္တည္း ပူေႏြးစိုထိုင္းသည့္ အေနအထားရွိၿပီး ေတာင္ဘက္ သို႔မဟုတ္ ေျမာက္ဘက္သို႔ ခရီးဆက္လာေလေလ ပူေႏြးမႈေလ်ာ့လာၿပီး ေအးျမသည့္ ေဆာင္းလတြင္ ပိုမ်ားလာေလျဖစ္သည္။

ပထဝီေဒသ တစ္ခုခ်င္းစီ၏ ပ်မ္းမ်ွ အပူအေအး၊ စိုစြတ္မႈ၊ ေျခာက္ေသြ႔မႈ အေျခအေနကို ကာလ ၾကာရွည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ရာစုႏွစ္ေတြႏွင့္ ခ်ီလ်က္ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီး ရာသီဥတုဟု သတ္မွတ္ယူၾကသည္။ ရာသီဥတုတြင္ ရာသီကဲ့သို႔ပင္ အပူခ်ိန္၊ အေငြ႕ပ်ံမႈ၊ စိုထိုင္းမႈ၊ ေလတိုက္ခတ္ႏႈန္းႏွင့္ ေလဦးတည္ရာအရပ္ တိမ္အုပ္ဆိုင္းမႈႏွင့္ ေနေရာင္ျခည္ျဖန္႔က်က္မႈပမာဏတို႔ ပါဝင္ေနသည္။ ရာသီဥတုသည္ ေျပာင္းေတာ့ေျပာင္းလဲပါ၏။ သို႔ေသာ္ ရာစုႏွစ္ေတြ ေထာင္စုႏွစ္ေတြ ၾကာရွည္သည့္ ကာလမွာ ေျပာင္းလဲျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႔ေသာ ရာသီဥတု အေျပာင္းလဲသည္ သိသာထင္ရွား၏။ ေရခဲျပင္ေတြ ျဖစ္ေပၚၿပီး ေရခဲ ေခတ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲခဲ့ဖူးသည္။ ထိုမွ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲသက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာရသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲသည္မွာ အခ်က္ ၅ ခု ပါဝင္သည့္ ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုျဖစ္သည္။

၁။ သမုဒၵရာ၏ အပူခ်ိန္ေျပာင္းလဲမႈ၊
၂။ ကမာၻႀကီးထဲက ပထဝီေျပာင္းလဲမႈ၊
၃။ မီးေတာက္လႈပ္ရွားအံုၾကြမႈႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း ေလထု အတြင္း အမႈန္မ်ားတိုးပြားလာၿပီး ေနေရာင္ျခည္ေဖာက္ထြင္းမႈ ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း။
၄။ ေနေရာင္ျခည္ ျဖန္႕က်က္မႈ အနည္း အမ်ားကြဲျပားျခငး္။
၅။ ေလထုအတြင္း အပူစြမ္းအင္စုတ္ယူသည့္ ဓါတ္ေငြ႔မ်ား တိုးပြားလာျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္သည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ရာစုႏွစ္ေတြ ကမာၻႀကီး၏ အပူခ်ိန္သည္ ၁ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ ျမင့္တက္လာၿပိး ထိုမွ တစ္ဆက္တည္း ၿပီးခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္ႏွစ္ခုစာတြင္သိသိသာသာ ပူေႏြးလာခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုအျပင္ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၅၀ အတြင္းက ပိုပူေႏြးလာသည့္ ကမာၻ႔အပူခ်ိန္ျမင့္မႈတြင္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းက လူေတြေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ေလ့လာရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ လူေတြ ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အဓိက ဖန္လံုအိမ္ ဓါတ္ေငြ႕မ်ားျဖစ္သည့္ မီသိန္း ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္၊ ႏိုက္ၾတပ္စ္ေအာက္ဆိုက္တို႔ ပိုမ်ားလာသည္။ ထိုဓာတ္ေငြ႔မ်ားထဲတြင္မွ ပိုၿပီး ထိေရာက္သည္မွာ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္၊ ဓါတ္ေငြ႕မ်ားျပားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္သည္ စက္မႈေတာ္လွန္ေရးအၿပီး စက္႐ံုမ်ား အႀကီးအက်ယ္ တိုးခ်ဲ႕လာျခင္းမွ ရလဒ္ျဖစ္သည္။ ဆယ့္ရွစ္ရာစုတုန္းက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ပမာဏထက္ ယခုအခါ ေလထုထဲတြင္ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ပိုမို ျမင့္တက္ေနၿပီျဖစ္သည္။

ကမာၻ႔ရာသီဥတုသည္ အပူခ်ိန္ေၾကာင့္ အဓိကေျပာင္းလဲေနသည္။ ေနာက္ရာစုသစ္အကုန္တြင္ စက္မႈ ေတာ္လွန္ေရး မတိုင္မီ ကာလထက္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ပမာဏ ႏွစ္ဆခန္႔ ပိုမိုျမင့္တက္မည္ဟု သိပံၸပညာရွင္ေတြက ခန္႔မွန္းသည္။ သူတို႔က တဆက္တည္း ထင္ျမင္ခ်က္ေပးသည္မွာ ကာဗြန္ထုတ္လုပ္ေသာ ထင္းမီးေသြး ေက်ာက္မီးေသြးတို႔ကို ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး သဘာဝ ဓါတ္ေငြ႔ႏွင့္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ကို ေျပာင္းလဲ အသံုးမျပဳဘူးဆိုပါက သည့္ထက္ပိုၿပီး ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ျမင့္တက္ မ်ားျပားဦးမည္ဟု ဆို၏။

စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္မႈ အခ်ဳိးအဆတြင္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ေလွ်ာ့ခ် အသံုးခ်ဖို႔ကို ေဘးဖယ္ထားလွ်င္ ကမာၻ႔လူဦးေရ မ်ားျပားျခင္းက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္္ဆိုက္ကို ပမာဏကို တစ္ရွိန္ထိုး တိုးျမင့္ေစသည္။ ထိုမွ ရလဒ္အျဖစ္ ကမာၻႀကီး၏ ရာသီဥတုတြင္ ရာသီတြင္ လူေနမႈ ဟန္ပန္တြင္ အလြန္အမင္းေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစလိမ့္မည္။

ရာသီဥတုမ်ားကို ခ်ဳပ္ကိုင္လႊမ္းမိုးေနသည့္ စြမ္းအင္အျမင့္ဆံုးအရာမွာ ေနျဖစ္သည္။ ကမာၻေျမျပင္ရွိ တစ္ခုေသာ ပထဝီေဒသတစ္ခုတြင္ က်ေရာက္သည့္ ေနေရာင္ျခည္ပမာဏသည္ ထိုေဒသရွိ ပူေႏြးမႈအဆင့္ ေလထု လႈပ္ရွားမႈႏွင့္ အေငြ႕ျပန္႔ျခင္းတို႔ကို ဆံုးျဖတ္ေပးသည္။ ကမာၻသည္ ေစာင္းေနသည့္ မိမိဝန္႐ိုးေပၚတြင္ လွည့္ပတ္ၿပီး ေနကို ပတ္ေနျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ေနေရာင္ျခည္ ႐ိုက္ခတ္မႈသည္ တစ္ေနရာႏွင့္ တစ္ေနရာမတူ ေျပာင္းလဲေနသည္။ ေနႏွင့္ ေဝးသည့္ ေဒသတြင္ ေနေရာင္ျခည္၏ ပမာဏႏွင့္ ျပင္းအားေလွ်ာ့က်သည္။ ကမာၻသည္ ေနႏွင့္ မိုင္ေပါင္း ၉၃ သန္းေဝးသျဖင့္ ကမာၻသည္ ေနစြမ္းအင္၏ အလြန္ ေသးငယ္ေသာ ပမာဏကိုသာ လက္ခံရရွိသည္။

ကမာၻ၏ ေနႏွင့္ အကြာအေဝးသည္ရာသီျဖစ္ေပၚမႈတြင္ မျဖစ္စေလာက္ေလးသာ သက္ဆိုင္၏။ ရာသီျဖစ္ေပၚျခင္းသည္ ကမာၻက မိမိ ဝင္႐ိုးစြန္းေပၚတြင္ေစာင္းၿပီးမွ ေနကို လွည့္ပတ္ေနျခင္း အက်ဳိးဆက္ပင္ျဖစ္သည္။ ကမာၻသည္ အေပၚေအာက္ တည့္တည့္ မ်ဥ္းမွ ၂၃.၅ ဒီဂရီေစာင္းၿပီး ေနကို လွည့္ပတ္ေနျခင္းျဖစ္သျဖင့္ အခ်ဳိ႔ေသာ ေဒသတို႔တြင္ ေနေရာင္ျခည္ တည့္တည့္ က်ၿပီး အျခားတစ္ဘက္တြင္ ေနေရာင္ျခည္က ေစာင္းလွ်က္ က်ေရာက္ေနသည္။ အီေကြတာ ေဒသက တည့္တည့္က်ေသာ ေနေရာင္ျခည္ကို ပမာဏ အမ်ားဆံုးရရွိၿပီး အမ်ားဆံုး စုပ္ယူလိုက္သည္။ ပို၍ ပူေႏြးေသာ ေလသည္ စိုထိုင္းမႈကို ပို၍ ထိမ္းထားႏိုင္၏ ထိုေနာက္ ထိုစိုထိုင္းမႈမွာအေငြ႔ပ်ံျခင္း အျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားၿပီး ေအာက္သို႔ ျပန္က်လာသည္။

ေလ၏ လႈပ္ရွားမႈ လမ္းေၾကာင္းကို လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း သံုးရာခန္႔ ၁၇၃၅ ခုႏွစ္ကတည္းက ဆာေဂ်ာ့ဂ်္ ဟတ္ဒ္ေလ ဆိုသူ ပညာရွင္က တြက္ခ်က္ပံုေဖာ္ေပးခဲ့ၿပီးျစဖ္သည္။ မၾကာေသးမီႏွစ္မ်ားဆီက ထုိပံုေဖၚမႈကို ျဖည့္စြပ္ ျပဳျပင္လိုက္ေသာ္လည္း အေျခခံသေဘာမွာ မူလ အတိုင္းပဲျဖစ္သည္။ ေနသည္ အီေကြတာရွိေလကို ပူေႏြးေစသည္။ ေလေမာ္လီဂ်ဴးမ်ားက အပူကို စုပ္ယူၿပီးသည့္အခါ သူတို႔ျပန္႕က်ဲသြားၾကသည္။ ဓါတ္ေငြ႔မ်ား ျပန္႔က်ဲသြားၾကၿပီး သိပ္သည္းဆ ေလ်ာ့နည္းလာသည္။ ထိုေလသည္ အထက္သို႔တက္ကာ အီေကြတာႏွင့္ ေဝးရာဆီသို႔သြားၾကသည္။ ထိုပူေႏြးေသာေလသည္ ေရဒီယိုအက္တစ္ႏွင့္ ကြန္ဗက္တစ္ဗ္ အေအးခံမႈတို႔ေၾကာင့္ အေႏြးဓါတ္ ေလ်ာ့သြားၿပီး ေအးေအးလာကာ ကမာၻေျမျပင္ေပၚသို႔ ျပန္က်သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ အီေကြတာဘက္ဆီသို ေရြ႕လ်ားစီးဆင္းျပန္သည္။ ထိုနည္းျဖင့္ ဟတ္ဒ္ေလ၏ စီးေၾကာင္းပံုစံ ျပည့္စံုမႈေရာက္သည္။ အီေကြတာ၏ ဟိုဖက္ျခမ္း သည္ဖက္ျခမ္းတြင္ ထိုကဲ့သို႔ ေလစီးေၾကာင္းမ်ားျဖစ္ေနသည္ကိုဟတ္ဒါေလဆဲလ္မ်ား ဟုေခၚသည္။

မၾကာေသးမီက ေနာက္ထပ္ ျဖည့္စြက္လိုက္ေသာ ယူဆခ်က္မွာ ဟတ္ဒ္ေလ ဆဲလ္စ္အမ်ားပါဝင္ၿပီး ဇုန္သံုးခု မိုဒယ္လ္ ဟုေခၚသည္။ ထုိပံုစံတြင္ အီေကြတာ၏ ဟိုဖက္သည္ဖက္ ႏွစ္ခုစလံုးတြင္ ဟတ္ဒ္ေလဆဲလ္မ်ား ျဖစ္ထြန္းေနသည္။ အပူစြမ္းအင္ ဆံုးရွဴံးသြားၿပီး ေျခာက္ေသြ႔ေသာ ေလေအးသည္ ၃၀ ဒီဂရီ ေျမာက္ႏွင့္ေတာင္ လတၱီတြဒ္ တို႔တြင္ ျပန္က်လာသည္။ ျပန္က်လာေသာ ေလသည္ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ နယ္ထဲ ျပန္ေရာက္ကာ ပူေႏြးလာသည္။ ပူေႏြးေျခာက္ေသြ႔ေသာ ေလသည္ စိုထိုင္းမႈကို စုတ္ယူၿပီးေနာက္ ကမာၻ႕ေျမျပင္ရွိ အေျခာက္ေသြ႔ဆံုးေသာ ေျမျမင္ ဧရိယာ တခ်ဳိ႕ကို ထုိလတၱီတြဒ္တြင္ ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ထိုေျမျပင္ ဧရိယာ ဥပမာတို႔မွာ ေျမာက္အာဖရိက ရွိ ဆာဟာရ သဲကႏာၱရႏွင့္ ခ်ီလီကမ္းေျခ သဲကႏာၱရ တို႔ျဖစ္သည္။ (အျခားသဲကႏာၱရ ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ရွိေသးသည္။) ထိုေဒသမ်ားမွ ေျမာက္သို႔ ေတာင္လတၱီတြဒ္မ်ဥ္းသို႔ ေရြ႕သြားလွ်င္ သမပိုင္း လတီၱတြဒ္သို႔ ေရာက္မည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အဝန္းပိုင္းအလယ္ အာရွႏွင့္ ဥေရာပတို႔ျဖစ္သည္။ ထိုအလယ္ လတၱီတြဒ္တို႔တြင္ စီးဆင္းတိုက္ခတ္ေသာ ေလထုသည္ အေျပာင္းအလဲမ်ား၏

အေၾကာငး္မွာ ဝင္႐ိုးစြန္း အခံုးရွိျခင္းေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ ေရြ႕ေျပာင္းေနေသာ ဖိအားျမင့္ ဖိအားနိမ့္စနစ္တို႔က အပူပိုင္းေရွ႕မ်က္ႏွာစာႏွင့္ ေတြ႕ေသာေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း ရာသီဥတုကို ေျပာင္းလဲေစေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ပူေသာေလႏွင့္ ေအးေသာေလတို႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႕မိေသာအခါ မုန္တိုင္း စနစ္ကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ေရစက္ေရေပါက္မ်ားအျဖစ္ က်ေရာက္စသည္။ ေနာက္ဆံုးမွေတာ့ ၾသဇာျဖစ္ထြန္းေသာ စိုက္ပ်ဳိးေျမျဖစ္လာေတာ့သည္။ ထိုကဲ့သုိ႔ပင္ ကမာၻ၏ ေျမအမ်ဳိးအစား ကြာျခားမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚရသည္။ ေဂဟစနစ္ တို႔ျဖစ္ေပၚရသည္။ မတူညီေသာ ဇီဝနယ္ပယ္မ်ား ျဖစ္ေပၚရသည္။

ေဂဟစနစ္ႏွင့္ ဇီဝနယ္ပယ္(Ecosystems and biomes)
ေဂဟစနစ္ (Ecosystem)
ေဂဟစနစ္ ဟူသည္ ဇီဝနယ္ပယ္၏ အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ေလ့ရွိသည္။ ဇီဝစက္ဝန္း၊ ဇီဝနယ္ပယ္၊ ေဂဟစနစ္မ်ားႏွင့္ သက္ရွိဦးေရတို႔သည္ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ခ်ိတ္ဆက္ေနၾကသည္။ အျပန္အလွန္ အမွီ သဟဲျပဳေနၾက အလုပ္အတူတူ လုပ္ေနၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ တိုင္ကပ္နာရီ သို႔မဟုတ္ လက္ပတ္နာရီ တခု အတြင္းရွိ ဂီယာမ်ား၊ စပရင္မ်ား၊ ေခြးသြားစိတ္မ်ား စုေပါင္းၿပီး အခ်ိန္သိမွတ္ဖို႔ အလုပ္လုပ္ၾကသကဲ့သို႔ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုအရာမ်ားထဲက တစ္ခုခု တြင္ အေျပာင္းလဲမ်ားျဖစ္ေပၚလ်င္ ထိုလုပ္ငန္းပ်က္သြားမည္။ ထို သေဘာသရားကို လူထု နယ္ပယ္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တြင္ ႏႈိင္းယွဥ္ႏိုင္သည္။ ကိုယ္တြင္းအဂၤါ အစိတ္အပိုင္းမ်ားႏွင့္ သတၱဝါတစ္ေကာင္ အျဖစ္ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ႏွင့္ သတၱဝါတစ္ေကာင္ အျဖစ္ႏႈိင္းယွဥ္ႏိုင္သည္။ မွန္ေလွာင္ေရကန္ထဲက ပုရြက္ဆိတ္ အုပ္စုသည္ ေဂဟစနစ္ပင္ျဖစ္သည္။ အမႈိက္ပံုတစ္ခုထဲက မိုက္ခ႐ုပ္ဘ္ ပိုးမႊားမ်ားေၾကာင့္ ေဆြးေျမ့ပုပ္သိုးေနေသာ အမႈိက္တို႔သည္ ေဂဟစနစ္ပင္ျဖစ္သည္။ ေရကန္တစ္ကန္၊ ဒီေရအိုင္ ငယ္တစ္ခု၊ ေတာင္ၾကားျမစ္ဝွမ္းတစ္ခု သို႔မဟုတ္ ကမာၻၿဂိဳလ္ ကိုယ္တိုင္ စသည္တို႔သည္ ေဂဟစနစ္ဟု မွတ္ယူႏိုင္ဖြယ္ျဖစ္သည္။

ေဂဟစနစ္မ်ားတြင္ သက္ရွိပိုင္းႏွင့္ သက္မဲ့ပိုင္း Biotic and abiotic ဟုပါဝင္သည္။ သက္ရွိ Biotic မွာ သက္ရွိ သတၱဝါမ်ား အေကာင္ပေလာင္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔မွ ထြက္ေသာ အရာမ်ား၊ ဆီး၊ ေသး၊ သက္ရြက္ေဆြး၊ သစ္ကိုင္းေဆြး၊ အ႐ုိး၊ အသားတို႔ ပါဝင္သည္။ သက္မဲ့ သို႔မဟုတ္ ႐ုပ္ဝတၳဳပိုင္းမွာ ေရ၊ ေလ၊ ေနေရာင္ျခည္၊ ဓါတ္သတၱဳမ်ား ၎တို႔ အခ်င္းခ်င္း ဆက္စပ္မႈ ေၾကာင့္ျဖစ္လာသည့္ ရာသီဥတု၊ ဆားဓါတ္စိမ့္ဝင္မႈ၊ လႈပ္ရွားမႈႏွင့္ အျခားေသာ သက္ရွိ သတၱဝါမ်ား၏ ဝန္းက်င္အေပၚ သက္ေရာက္မႈ အေျခအေနမ်ားျဖစ္သည္။ သက္ရွိႏွင့္ သက္မဲ့တို႔၏ အျပန္အလွန္သက္ေရာက္မႈမ်ားမွာ နီးကပ္ ဆက္ႏြယ္ေနသျဖင့္ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ခဲြျခားၿပီး ေလ့လာဖို႔ မလြယ္ကူလွေပ။ ဥပမာ ေျမေဆြးတစ္ပိသာတြင္ ေက်ာက္တုံုး ေျမႀကီး အစအနမ်ား၊ ေရ၊ အပင္အေဆြးမ်ား တိရစာၦန္၏ အႀကြင္းအက်န္ အပုပ္အေဆြးမ်ား၊ ဘက္တီးရီးယား၊ ဖန္းဂတ္စ္မႈိ၊ ပ႐ုိတိုဇိုးဝါး အဆင့္နိမ့္အေကာင္မ်ား၊ အင္းဆက္ပိုးမ်ား၊ တီေကာင္မ်ား စသည္ျဖင့္ ေရာေႏွာလ်က္ရွိသည္။ ေျမေဆြး၏ ဇီဝ သက္ရွိ အပိုင္း မပါဝင္ဘူးဆိုလွ်င္ေတာ့ ထိုေျမသည္ ဘာမွ သက္ဝင္လႈပ္ရွားျခငး္မရွိသည့္ ဖုန္မႈန္႔ သက္သက္သာ ျဖစ္ေတာ့မည္။

ဇီဝနယ္ပယ္
ဇီဝနယ္ပယ္ဆိုသည္မွာ ရာသီဥတု အေနအထားေပၚ တြင္ မူတည္ၿပီး ျဖစ္ေပၚေနေသာ အပင္ႏွင့္ အေကာင္ပေလာင္ သက္ရွိတို႔၏ ရွင္သန္ေပါက္ပြား ႀကီးျပင္းေနထိုင္ရာ နယ္ပယ္ျဖစ္သည္။ ဇီဝနယ္ပယ္သည္ အပင္အုပ္စုမ်ား သို႔မဟုတ္ သတၱဝါ အုပ္စုမ်ား အေႏွာက္အယွက္မရွိ အစြမ္းကုန္ မ်ဳိးပြားရွင္သန္ရာ နယ္ေျမျဖစ္သည္။ ဥပမာ ကညင္၊ အင္၊ ပ်ဥ္းကတိုး စသည့္ သက္တမ္းရင့္ သစ္မာပင္မ်ား စြန္႔ပယ္ထားေသာ ဥယ်ာဥ္ေျမတြင္ ေပါက္ေရာက္ရန္ ႏွစ္တစ္ရာေလာက္ ၾကာခ်င္ၾကာမည္။ ထိုအေျခအေနသို႔ေရာက္ရန္ မတူညီေသာ သစ္ပင္အမ်ဳိးအစားမ်ား တစ္အုပ္စုၿပီး တစ္အုပ္စု အစားထိုးေနရာယူ ရွင္သန္သြားၿပီး ေနာက္ဆံုးအဆင့္က်မွ သစ္ေတာတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာရသည္ျဖစ္သည္။ ဇီဝနယ္ပယ္ဆိုသည္မွာ ေနရာ တစ္ခုတြင္ ေျမဆီလႊာ အမ်ဳိးအစား၊ အပင္အမ်ဳိးအစားမ်ား သတၱဝါဦးေရ၊ ရာသီဥတုတို႔ အခ်င္းခ်င္း တစ္မ်ဳိးႏွင့္ တစ္မ်ဳိး အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္ မွီခိုျဖစ္ထြန္းျခင္းျဖင့္ ရရွိေသာ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္တစ္ခုျဖစ္သည္။ အဓိက ဇီဝနယ္ပယ္မ်ားကို တြန္ဒရာေခၚ ႐ုရွားျပည္ေျမာက္ပိုင္းရွိ သစ္ပင္မဲ့ ေျမညီလြင္ျပင္ႀကီးအမ်ဳိးအစား၊ တိုင္ဂါ ေခၚ ဥေရာပ ႏွင့္ အာရွေျမာက္ပိုင္း ေအးခဲေသာ ေဒသတို႔တြင္ ေပါက္ေရာက္သည့္ ထင္း႐ွဴးေတာအမ်ဳိးအစား၊ အပူအေအးညီမ်ွေသာ သမေႏြးပိုင္း၊ သစ္ေတာဝန္းက်င္ႏွင့္ ျမက္ခင္းလြင္ျပင္မ်ား၊ ကႏၱာရမ်ား၊ အပူပိုင္းဇီဝနယ္ပယ္မ်ားဟု ခဲြျခားထားသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတည္ရွိေသာ အေရွ႕ေတာင္အာရွသည္ အပူပိုင္း သစ္ေတာ ဇီဝနယ္ပယ္တြင္ပါဝင္သည္။

တြန္ဒရာ
တြန္ဒရာဇီဝနယ္ပယ္သည္ ကမာၻ႕ေျမာက္ဘက္ျခမ္းအေပၚပိုင္း လတၱီတြဒ္တြင္သာ တည္ရွိသည္။ အာတိတ္ သမုဒၵရာ ဝန္းက်င္မွာ ရွိသည္။ ေတာင္ပိုင္း လတီၱတြဒ္တြင္ အလားတူ တြန္ဒရာဇီဝနယ္ျဖစ္ေပၚဖို႔အထိ အေျခအေနမရွိေပ။ တြန္ဒရာဇီဝနယ္ပယ္တစ္ခုတြင္ အပင္ဟူ၍ ရွိေသာ္လည္း ေရညိွေရေမွာ္ဖံုးသည့္ စိမ့္ေျမမ်ား၊ အပင္ပု ေျမကပ္ပင္မ်ား ေလာက္သာ ေပါက္ေရာက္သည္။ ခ်ဳံပင္မ်ားသည္ ပူေႏြးသည့္ဓါတ္ကို စုပ္ယူထိန္းထားႏိုင္သည္။ သစ္ပင္ေပါက္သည့္ ရာသီမွွာ အလြန္တိုေတာင္းသည္။ ၆ ပတ္မွ ၁၀ ပတ္အထိသာ ၾကာရွည္သည္။ ေမွာင္ေသာ ေအးခဲေသာ ေဆာင္းရာသီက ရွည္လ်ားသည္။ တစ္ႏွစ္တာ ပ်မ္းမွ်အပူခ်ိန္မွာ အမ်ားအားျဖင့္ ေရခဲမွတ္ သုည ေအာက္မွာ သာရွိသည္။ မိုးေရခ်ိန္ ငါးလက္မထက္ နည္းပါးသည္။ ျပင္းထန္ေသာ ေျခာက္ေသြ႔ေသာ ေလျပင္းမာ်းတိုက္ခတ္သျဖင့္ ေဒသသည္ ေျခာက္ေသြ႔သည္။ အေပၚယံ ေျမဆီလႊာပါးပါးေလးေအာက္တြင္ Permafrost ဟုေခၚေသာ ထာဝရေရခဲလႊာသာ တည္ရွိသည္။ ထိုေၾကာင့္ သစ္ပင္အေတာ္အတန္ႀကီးေအာင္ ေပါက္ေရာက္ႏိုင္သည့္ ေျမအမ်ဳိးအစားမဟုတ္။ တခ်ဳိ႕ေသာ သတၱဝါမ်ားရွင္သန္ေပါက္ပြားႏိုင္သည္။ ထိုသတၱဝါတို႔တြင္ ထူထဲေသာ အေမႊးပြမ်ား ပါရွိရသည္။ ႏွင္းဇီးကြက္ သို႔မဟုတ္ ဇီးကြက္ျဖဴ၊ ဝက္ဝံ၊ ဝန္႐ိုးစြန္းဝက္ဝံ၊ ေျမေခြး၊ ဝံပုေလြ၊ ကာရီဘူးဒရယ္၊ ေျမေခြး၊ ေရငွက္မ်ား ေပါက္ပြားသည္။ သူတို႔သည္ စူးရွျပင္းထန္ေသာ ေဆာင္းရာသီတြင္ ေတာင္ပိုင္းသို႔ ေရြ႕ေျပာင္းၿပီး ေဆာင္းခိုၾကသည္။

တိုင္ဂါဇီဝနယ္ပယ္
ထုိဇီဝနယ္ပယ္သည္ ထင္းးရွဴးေတာနယ္ပယ္ျဖစ္သည္။ ထင္းရွဴးေတာမ်ားသည္ အလာစကာႏွင့္ ကေနဒါ ထိုမွ ဥေရာပ၊ ဆိုက္ေဘးရီယားထိ က်ယ္ျပန္႔ေသာ အခံုးတစ္ဝိုက္ ျပန္႕ႏွံ႔တည္ရွိသည္။ ထိုေဒသတြင္ ေဆာင္းရာသီသည္ စူးရွျပင္းထန္ၿပီး၊ ေရခဲမွတ္ေအာက္ေရာက္သည့္ အေအးက ၆ လထိၾကာတတ္သည္။ သစ္ပင္ေပါက္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ရက္ ၅၀ ႏွင့္ ၁၀၀ ၾကားမွာ ရွိသည္။ မိုးေရခ်ိန္မွာ ၁၅ လက္မမွ ၂၀ လက္မ ေလာက္သာရွိသည္။ အေငြ႕ပ်ံ႕ႏႈန္းနည္းပါးသည္။ ေရစီးမေကာင္းသျဖင့္ အပင္မ်ားတြင္ ေရေမွာ္ေရညွိမ်ား ထူထပ္သည္။ ထင္းရွဴးရြက္မ်ားသည္ အဖ်ားမွ ႏွင္းစက္မ်ား က်ဆင္းႏိုင္ေအာင္ အဖ်ားခြ်န္သည္။ ေသးငယ္ၿပီး ဖေယာင္းကဲ့သို႔ မာေက်ာေတာက္ေျပာင္ေသာ အရြက္မ်ားသည္ ေရဓါတ္ ဆံုးရွဴံးမႈ နည္းပါးေစသည္။ စိမ္းေမွာင္ေသာ အရြက္မ်ားသည္ အပူကို ထိန္းထားၿပီး ေၾကြက်မႈလည္းမရွိသျဖင့္ တိုေတာင္းေသာ အပင္ေပါက္ရာသီတြင္ ဖိုတိုဆင္းသီးဆစ္စ္အလင္းျဖင့္ အစာခ်က္ျခငး္ကို ခ်က္ခ်င္းျပဳလုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။

သားေမြးထူထပ္ေသာ သတၱဝါမ်ားရွင္သန္ေပါက္ပြားရာ ေဒသျဖစ္သည္။ ငွက္ပုတီး၊ စာကေလး၊ ေတာ က်ီးကန္း ငွက္မ်ားေနထိုင္သည္။ ထင္းရွဴးသီးမ်ား အေရအတြက္နည္းပါးသည့္ ႏွစ္တို႔တြင္ ထိုငွက္တို႔သည္ အျခားေဒသမ်ားသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္းကာ က်က္စားၾကသည္။

သမပိုင္းဇီဝနယ္ပယ္
သမပိုင္းအရြက္ႀကီး ရြက္ေၾကြေတာ
အေနာက္ႏွင့္ အလယ္ပိုင္း ဥေရာပ၊ အေရွ႕ပိုင္း အာရွႏွင့္ အေရွ႕ပိုင္းေျမာက္ အေမရိကတြင္ တည္ရွိသည္။ အေကာင္းဆံုးရြက္ေၾကြေတာတြင္ ဝက္သစ္ခ်၊ ေမပယ္။ သစ္အယ္ပင္တို႔ေပါက္ေရာက္သည္။ မိုးေရခ်ိန္လက္မ ၂၀ ႏွင့္ ၆၀ ၾကားတြင္ ရွိသည္။ ေဆာင္းရာသီတြင္ ႏွင္းထူထပ္ၿပီး ေရခဲသျဖင့္ ေရအခက္အခဲရွိၿပီး ေျခာက္ေသြ႔မႈကို ေတြ႕ရ၏။ ေဆာင္းရာသီတြင္ အရြက္ႀကီးမ်ား ေၾကြက်ၿပီး အေအးဒဏ္ ႀကံ႕ႀကံ႕ခံလ်က္ အစိုဓါတ္ကို ထိန္းသိမ္းသည္။ အရြက္တို႔သည္ ေအးေသာ ရာသီတြင္ ပထမ အနီေရာင္ေျပာင္းလာ၊ ထိုေနာက္ လိေမၼာ္ေရာင္ ထိုေနာက္ ဝါလာၿပီး ကလို႐ိုဖီးလ္ ခ်က္လုပ္ျခင္း ရပ္တန္႔သြားကာ ေနာက္ဆံုးတြင္ အရြက္တို႔ေသသြားၿပီး ေျမျပင္ေပၚသို႔က်သည္။ ထိုရြက္ေၾကြမ်ားသည္ ေျမျပင္တြင္ အမႈိက္လႊာျဖစ္ၿပီး humus ေခၚ ေအာ္ဂဲနစ္ ကမၸလာ ျဖစ္သြားသည္။

ထိုဇီဝနယ္တြင္ ရွဥ့္မ်ား၊ ဝက္ဝံနက္မ်ား၊ ရက္ကြန္းမ်ား ေတာင္ေပၚျခေသ့ၤႏွင့္ ဝံပုေလြမ်ား ရွင္သန္ၾကသည္။ အင္းဆက္ပိုးစားငွက္မ်ား၊ ဝတ္ရည္စုပ္ငွက္မ်ား၊ သစ္ေတာငွက္မ်ား ရွိသည္။

သမပိုင္း အၿမဲစိမ္းသစ္ေတာမ်ား
သမပိုင္းေဒသမ်ားတြင္ ေျမဆီလႊာညံ့သည္။ မိုးေခါင္ျခင္း၊ ေတာမီးေလာင္ျခင္းမ်ားျဖစ္လြယ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ စိုးမိုးေသာ သစ္ပင္အမ်ဳိးအစားမွာ အၿမဲစိမ္းသစ္ပင္မ်ား ျဖစ္တတ္သည္။ ထင္း႐ွဴးမ်ဳိးႏွင့္ အျခားရြက္ႀကီးမ်ဳိးသစ္ပင္မ်ား ပါဝင္သည္။ ေအးျမေသာ ကမ္းေျခပိုင္းရာသီဥတုတြင္ မိုးရြာသြန္းအားေကာင္းၿပီး ႏွင္းမိုးထူထပ္လ်ွင္ ၁၉၈ ေပမွ ၂၉၇ ေပထိ ျမင့္ေသာ ပ်ဥ္းကတိုးပင္မ်ား hred wood trees ကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ဖြယ္ရွိသည္။ ေျမာက္အေမရိက၏ ပစိဖစ္ကမ္းေျခ၊ ခ်ီလီႏွင့္ နယူးဇီလန္တို႔တြင္ ထိုသမပိုင္း အၿမဲစိမ္းေတာမ်ား ေတြ႕ႏိုင္သည္။

သမျမက္ခင္းလြင္ျပင္မ်ား၊
ေျမာက္အေမရိက ျမက္ခင္းလြင္ျပင္၊ အာရွတိုက္ရွိ ဆိုက္ေဘးရီးယားကဲ့သို႔ အပင္မဲ့လြင္ျပင္၊ ေတာင္အာဖရိကရွိ ျမက္ဖံုးလြမ္းလြင္ျပင္တို႔ျဖစ္သည္။ တစ္ႏွစ္တြင္ မိုးေရခ်ိန္ ၁၀ လက္မမွ ၂၀ အတြင္းသာရွိၿပီး ထိုအမ်ားစုေသာ မိုးေရတို႔သည္ ႏွင္းအျဖစ္သာ က်ေရာက္သည္။ ျမက္ခင္းမ်ား၊ ေနၾကာခင္းမ်ား ဖံုးလြမ္းထူထပ္သည္။ ျမက္ခင္းျပင္တို႔သည္ ေျမႀကီ၏ ေအာက္ေျခကပ္လ်က္တြင္ ေပါက္ေရာက္ၿပီး ေတာမီးဒါဏ္ မိုးေခါင္ေျခာက္ေသြ႔ေသာဒဏ္၊ အေအးဒဏ္ တို႔ကို ေကာင္းစြာ ခံႏိုင္သည္။ အျမစ္သည္ ေရေငြ႕အစိုဓါတ္ႏွင့္ အာဟာရဓါတ္တို႔ကို စုပ္အားေကာင္းသည္။ ထိုေဒသတို႔တြင္ ဇီဝမ်ဳိးစံုလင္မႈေတာ့ အားနည္းသည္။ အရြက္စား ၾကြက္မ်ဳိးမ်ား၊ ေျမေပၚရွဥ့္မ်ား၊ ျမက္ခင္းလြင္ျပင္ေခြးမ်ား၊ ေျမၾကြက္မ်ဳိးမ်ား ပါဝင္သည္။ ဝက္ဝံႀကီးမ်ား၊ ေတာင္ဆိတ္ႀကီးမ်ား၊ ဝံပုေလြမ်ား ေနထိုင္ေသာ္လည္း လူတို႔၏ နယ္ခ်ဲ႕ေႏွာက္ယွက္မႈေၾကာင့္ ေတာင္ေပၚေဒသမ်ားႏွင့္ အျခား လူေဝးေသာ ေတာအုတ္ တစ္ခ်ဳိ႕တြင္သာ ေတြ႕ရသည္။

အပူပိုင္း မိုးသစ္ေတာ
လစဥ္ပ်မ္းမွ်အပူခ်ိန္ ၁၇.၈ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ႏွင့္ ႏွစ္စဥ္ မိုးေရခ်ိန္လက္မ ၁၀၀ ေက်ာ္ရွိေသာ အၿမဲပူေႏြးသည့္ ေဒသျဖစ္သျဖင့္ အပင္တို႔သည္ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး လွ်င္ျမန္စြာ ေပါက္ေရာက္ၾကသည္။ အပင္တို႔ လွ်င္ျမန္စြာ ႀကီးျပင္းသည့္အခါ သူတို႔ထုတ္လုပ္သည္ထက္ သံုးစဲြသည္က ပိုမ်ားသည္။ သို႔ေသာ္ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြးသည္အခါ ဟန္ခ်က္ေျပာင္းသြားသည္။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္က သူေတသီ ဒက္ဘိုရာႏွင့္ ေဒဗစ္ကလာ့ခ္တို႔သည္ အပူပိုင္းမိုးသစ္ေတာ သက္ရင္ပင္မ်ား၏ ႀကီးထြားႏႈန္းကို ကြဲျပားျခားနားေသာ မ်ဳိးစိတ္ ၆ မ်ဳိး၏ အႀကီးျမန္အပင္မ်ား၊ အႀကီးေႏွးေကြးပင္မ်ားျဖင့္ စတင္စမ္းသပ္ခဲ့သည္။ သစ္ပင္မ်ား ႀကီးထြားႏႈန္းသည္ႏွစ္အလိုက္ မတူညီၾကသည္ကို သူတို႔ေတြ႕ခဲ့သည္။ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ အဆမ်ားေသာ ႏွစ္မ်ားတြင္သစ္ပင္တို႔ ႀကီးထြားမႈ ေႏွးေကြးၾကၿပီး ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ နည္းေသာႏွစ္မ်ားတြင္ ႀကီးထြားမႈ ျမန္ဆန္သည္။

အပူပိုင္း မိုးသစ္ေတာတို႔တြင္ သစ္ေတာၾကမ္းျပင္ ေျမျပင္သို႔ ေနေရာင္ျခည္ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ေရာက္ရွိသည့္ အတြက္ တစ္ပင္ႏွင့္ တစ္ပင္ အၿပိဳင္အဆိုင္ ထိုေနေရာင္ျခည္ကို လုၾကရသည္။ လူသူအေႏွာက္အယွက္မရွိသည့္ နက္ရွဳိင္းသည့္ မိုးသစ္ေတာ၏ အတြင္းပိုင္းတြင္ အပင္ငယ္ေလးမ်ား က်ဲပါးသည္။ ထိုအပိုင္းသည္ ရွားပါးလွေသာ ေနေရာင္ျခည္ႏွင့္ ေျမဆီလႊာခပ္ညံ့ည့ံ ၿပိဳင္ဆိုင္စုပ္ယူရသည္။ ထိုအပိုင္းကို သစ္ေတာ ေအာက္ေျခပိုင္း Under story ဟုေခၚသည္။ ေျမဆီလႊာသည္ အလႊပါးၿပီး ပြေယာင္းသည္။ ဇီဝလႈပ္ရွားမႈျမန္ဆန္သျဖင့္ ေအာ္ဂဲနစ္သက္ရွိပိုင္းမ်ား ေဆြးေျမ့လြယ္ကာ ထိုမွတစ္ဆင့္ အပင္သစ္ သက္ရွိသစ္ လွ်င္ျမန္စြာ ျဖစ္ထြန္းေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ေျမဆီလႊာပါးသည့္ အတြက္ အပင္တို႔သည္ မိမိတိုပအျဖစ္မ်ားအား ခပ္တိုတိုႏွင့္ အပင္ေျခမွ ေဘးသို႔ ျပန္႕က်ယ္စြာ ျဖန္႔ၿပီး အဟာရကို ဟုပ္ယူရန္ ပံုစံေဖာ္ျဖစ္သြားသည္။ ပင္ေျခတြင္ ပင္စည္သည္ အေခါက္လိုက္ အခ်ပ္လိုက္ ျပန္႕လ်က္buttress ပံုစံျဖစ္ေနသည္။ ထိုနည္းျဖင့္ ပင္စည္က ေျမဆီလႊာပါးပါးထံမွ အဟာရကို လံုေလာက္စြာရရွိသည္။ သစ္ေတာ၏ ရြက္အုပ္ထူထပ္မႈေၾကာင့္ ေနေရာင္ျခည္ကို လံုေလာက္စြာမရရွိသည့္အခါ ေအာက္ပိုင္းရွိ အခ်ဳိ႔ေသာ အပင္မ်ားအား နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေနေရာင္ျခည္ဆီသို႔ ေရာက္ဖို႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ရွင္သန္ရန္ တြန္းအားေပးေနသည္။

ႏြယ္ပင္မ်ား ေလထဲတြင္ အညြန္႔တက္ေသာ အပင္မ်ား ပင္စည္ကို ကပ္ေနသည့္ epiphytes တြယ္ကပ္ပင္မ်ားသည္ သစ္ေတာ၏ ျမင့္မားေသာ အကိုင္းအခက္ထိပ္ဖ်ားတို႔တြင္ ရွင္သန္ေပါက္ေရာက္ၾကသည္။ ထိုကပ္ပါးပင္တို႔သည္ သစ္ပင္အကိုင္းတို႔ကို ကုတ္တြယ္မွီေထာက္ၿပီး ေလထဲမွ ေရေငြ႔ဓါတ္ကို စုပ္ယူသည္။ ေလျဖင့္ေရာက္လာေသာ ဖုန္မႈန္႕မ်ား သစ္ရြက္ေၾကြေလးမ်ားကို သိုေလွာင္သိမ္းဆည္းၿပီး အဟာရျပဳလုပ္ယူသည္။ နာနတ္မ်ဳိးရင္းဝင္အပ္င တစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ Bromeliad ပင္၊ သစ္ခြ၊ ရွားေစာင္းမ်ဳိးရင္းပင္မ်ား၊ ဋရင္ေကာက္ငွက္ေမႊးပင္ မ်ားသည္ သစ္ပင္ႀကီးမ်ား၏ ထိပ္ဖ်ားရြက္အုတ္ႀကီးတို႔တြင္ မွီတြယ္ကပ္ေပါက္ေရာက္သည့္ ကပ္ပါးပင္မ်ားျဖစ္သည္။

ေညာင္ပင္ကဲ့သို႔ေသာ မ်ဳိးစိတ္တို႔သည္ မူလ ပထမ ကပ္ပါးအျဖစ္ သစ္ပင္ႀကီးမ်ား၏ ရြက္အုပ္တို႔တြင္ တြယ္ကပ္ေပါက္ေရာက္ၿပီးမွ သူတို႔၏ အျမစ္မ်ားကို ေအာက္ေျခသို႔ ေလ်ာ့က်ဆင္းၿပီး သစ္ေတာေအာက္ေျမျပင္ကို အျမစ္တြယ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုေၾကာင့္ သူတို႔ကို လိမ္ႏြယ္ညစ္သည့္အပင္မ်ား Stranglers ဟုေခၚၾကသည္။ အေခါက္ထူ အသားထူ ႏြယ္ပင္အမ်ားအျပားပင္ သစ္ေတာ၏ ရြက္အုပ္ ခဏပြင့္သြားသည့္အခ်ိန္ရသမွ်တြင္ အလင္ေရာင္ဆီသို႔ လွ်င္ျမန္စြာ ထိုေဖာက္ႏြယ္တတ္ၾကသည္။ ၿပီးေနာက္ ထိုရြက္အုပ္ထိပ္ဖ်ားတို႔တြင္ ႏြယ္ပင္တို႔က ပန္းပြင့္ၿပီး အသီမ်း လႈိင္လႈိင္ သီးၾကသည္။ ထိုႏြယ္ပင္တို႔သည္ အရြက္ေၾကြသည္။ သစ္ေတာ ေအာက္ေျခတြင္ သတၱဝါ အနည္းငယ္သာ ရွိသည္။ ပ်ား၊ လိပ္ျပာႏွင့္ အျခားအင္းဆက္မ်ားသည္ သစ္ေတာအုပ္ထိပ္ဖ်ားတို႔တြင္သာ ရွိသည္။ ေမ်ာက္၊ ငွက္၊ ဖား စသည္တို႔သည္လည္း သစ္ပင္ထိပ္ဖ်ား ရြက္အုပ္တို႔တြင္သာ ေနထိုင္ရွင္သန္ၾကသည္။

အပူပိုင္းမိုး သစ္ေတာတို႔သည္ ေရာဂါႏွင့္ ဗိုင္ရပ္စ္ ပိုမ်ားကုသရန္ ပရေဆးပင္တို႔ေပါက္ေရာက္ရာ နယ္ပယ္ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ သမုဒၵရာသည္လည္း ေရာဂါမ်ဳိးစံုကို ကုသႏိုင္သည့္ အပင္သတၱဝါမ်ား ေနထိုင္က်က္စားရာ ျဖစ္သည္။ သပုဒၵရာတြင္းမွ ေရနဂါး (Seahorse)က၊ ကဏန္း၊ ၾကယ္ငါး(Sterfish)၊ ဘက္တီးရီးယားႏွင့္ ေရေမွာ္စိမ္းတို႔သည္ ကင္ဆာ၊ အယ္ဇိုင္းမားေရာဂါႏွင့္ အျခားေရာဂါတို႔ကို ကုသရာတြင္ အသံုးဝင္သည္။ သႏာၱရေက်ာက္တန္းမ်ားႏွင့္ အျခားေနရာတို႔တြင္လည္း ဇီဝစြမ္းအင္အျပည့္ေမာ္လီက်ဴးမ်ားျဖင့္ သက္ရွိတို႔ ေနထိုင္ၾကသည္။ ထိုဇီဝနယ္ပယ္သည္ ေရာဂါကုရန္ အေရးပါေသာ အရာမ်ားျဖစ္သည္။

ကႏာၱရမ်ား၊
ကႏာၱရမ်ားသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ရွိ ရာသီဥတုေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာျခင္းျဖစ္သည္။ တစ္ႏွစ္လွ်င္မိုးေရခ်ိန္ ၁၀ လက္မ ထက္နည္း၏။ ေရေငြ႔ပ်ံျခင္းက မိုးျဖစ္ထြန္းျခင္းထက္ ပိုမိုမ်ားသျဖင့္ ေရအျဖစ္သို႔ ေရာက္ဖို႔အလြန္ ခက္ခဲသည္။ မိုးရြာလွ်င္လည္း အကန္႔အသတ္ႏွင့္ ကြက္ကြက္ ကေလးသာ ရြာတတ္ၿပီး ဘယ္ေတာ့မိုးရြာမည္လည္း ဟု ခန္႔မွန္းဖို႔ အလြန္ခက္ခဲသည္။ တခ်ဳိ႕ႏွစ္မ်ားတြင္ မိုးရြာသြန္းမႈမ်ားၿပီး တခ်ဳိ႕ႏွစ္မ်ားတြင္ မိုရြာသြင္းမႈ နည္းခ်င္နည္းမည္။ ကႏာၱရသည္ အၿမဲတမး္ပူေနသည္ မဟုတ္၊ ေႏြေန႔လယ္ခင္းမ်ားတြင္ ၃၇.၈ ဒီဂရီ စင္တီေလာက္ အလြယ္တကူ တက္တတ္ၿပီး ညခင္းမ်ားတြင္ ၆.၇ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ထ က်တတ္သည္။ အခ်ဳိ႕ ကႏာၱရမ်ားသည္ ႏွင္းခဲ ႏွင္းသီးမ်ား မရွိတတ္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ကႏၱရမ်ားသည္ သုည ဒီဂရီေအာက္ အေအးျဖင့္ ႏွင္းခဲႏွင္းသီးမ်ား ျဖစ္ထြန္းတတ္သည္။ ကႏာၱရမ်ားသည္ ပထဝီအေနအထားႏွင့္ ရာသီဥတု အေနအထားေၾကာင့္ ျဖစ္ထြန္းၾကသည္။
၁။ ၂၀ ဒီဂရီ ေတာင္လတၱီတြဒ္ႏွင့္ ၃၀ ဒီဂရီ ေျမာက္လတၱီတြဒ္ၾကား တိုက္ႀကီးမ်ား၏ အေနာက္ ကမး္ေျခတေလွ်ာက္တြင္ အေရွ႕ေလ(အေရွ႕မွ လာသည့္ေလ)မ်ား ျဖစ္ေပၚၿပီး သမုဒၵရာဆီမွ စိုထိုင္းသည့္ေရေငြ႕ကို အထက္သို႔ ပ်ံတက္ေစသည့္နည္းျဖင့္ ကမာၻ၏ အေျခာက္ေသြ႔ဆံုးေသာ ကႏာၱရတို႔ ျဖစ္ေပၚလာရသည္။ ဆာဟာရသဲကႏာၱရ၊ ဘာဂ်ာကယ္လီဖိုးနီးယား သဲကႏၱာရတို႔ျဖစ္သည္။
၂။ ၃၀ ဒီဂရီ လတၱီတြဒ္အနီးတြင္ သမေႏြးပိုင္းေလသည္ ဟတ္ဒ္ေလ ဆဲလ္ပံုစံနမူနာအတိုင္း ေအာက္သို႔ ျပန္က်လာၿပီး သူက်လာရာ လမ္းတစ္ေလ်ွာက္တြင္ က်စ္လစ္လာသည္။ ပူၿပီး ေျခာက္ေသြ႔လာကာ ပူေႏြးေသာေလကို ျဖစ္ေစသည္။ ထိုေလက ေရေငြ႕ကို စုပ္ယူလိုက္သျဖင့္ မိုးအျဖစ္ ေျပာင္းလဲရန္ မစြမ္းသာေတာ့ဘဲ ဆာဟာရကဲ့သို႔ သဲကႏာၱရမ်ဳိး ျဖစ္ေပၚလာရသည္။
၃။ သမပိုင္း ကႏာၱရတို႔မွာ မိုးရိပ္ Rainshadows ဟုေခၚေသာ ေနရာတို႔တြင္ တည္ရွိတတ္သည္။ မိုးရိပ္တို႔သည္ ျမင့္မားေသာ ေနရာတို႔တြင္ တည္ရွိတတ္သည္။ မိုးရိပ္တို႔သည္ ျမင့္မားေသာ ကမ္း႐ိုးတန္းေတာင္ျမင့္ေတာင္ေစာင္းမ်ား တစ္ေလွ်ာက္ ေလကြယ္ရာ အရပ္တြင္ ျဖစ္ေပၚသည္။ ေရေနြ႕သယ္ယူလာေသာ ေလသည္ ေတာင္တန္း၏ ေလတိုက္ရာဘက္သို႔ ခ်ဥ္းကပ္လာၿပီး ေလက အထက္သို႔တတ္သည္။ ေအးလာသည္။ ထိုေနာက္ ဖိအားနည္းရပ္ဝန္းျဖစ္လာၿပီး မိုးရြာက်၏ ေလတိုက္ရာဘက္သည္ မိုးႏွင့္ ႏွင္းကို အမ်ားဆံုးရရွိသည္။။ ထိုေလသည္ ေလကြယ္ရာအရပ္ဖက္သို႔ က်သည့္အခါ က်စ္လစ္လာၿပီး ပူေႏြးလာသည္။ ထိုေနာက္ေရေငြ႔ကို စုပ္ယူျပန္သည္။ ထို အမ်ဳိးအစားမွာ ကယ္လီဖိုးနီးယားရွိ ေသမင္းေတာင္ၾကား Death Valley ကႏၱာရသို႔မဟုတ္ ပီး႐ူးဗီးယန္း ကႏၱာရ တို႔ျဖစ္သည္။
၄။ မြန္းဂိုးလီးယားႏိုင္ငံရွိ ဂိုဘီကႏၱာရႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထင္စုရွိ Great Bassin Desert တို႔ကမူ ကုန္းတြင္းတိုက္ႀကီး မ်ား အတြင္းတြင္ျဖစ္ေပၚသည္။ ထိုေနရာသည္ စိုထိုင္းသည့္ ေရေငြ႔ႏွင့္ အလွမ္းေဝးၿပီး မိုးရိပ္ျဖစ္စဥ္ကလည္း အေရးႀကီးေသာ အခန္းက႑မွာ ပါဝင္ေနသည္။

ကႏၱာရတို႔သည္ ေရလံုးဝခမ္းေျခာက္ခ်ဳိ႕တဲ့သည္ေတာ့မဟုတ္။ ထိုေနရာကြင္းေခါင္ေခါင္တြင္ ဇီဝသက္ရွိမ်ား ရွင္သန္ႏိုင္ၾကသည္။ ကႏၱရရွိေသာအပင္တို႔မွာ မိုးေခါင္ေျခာက္ေသြ႔မႈဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရည္ရွိေသာ ေသးငယ္သည့္ အရြက္မ်ားရွိသည့္ အၿမဲစိမ္းခ်ဳံပုပ္ပင္မ်ားျဖစ္သည္။ အၿမဲပင္ ဆူးခြ်န္မ်ား ရြက္ခြ်န္မ်ားရွိသည္။ ေမႊးပ်ံ႕သည့္ရနံ႔ရွိ အဆီမ်ားထြက္သည္။ အျမစ္သည္ ပတ္ဝန္းက်င္မွ ရႏိုင္သမ်ွ ေရေငြ႕ဓါတ္ကို စုပ္ယူရန္ ေဘးသို႔ရွည္လ်ားစြာ ျဖန္႔က်က္သည္။ တခ်ဳိ႕အပင္မ်ားက မူေျမေအာက္ေရကို ရရွိႏိုင္ဖို႔ ေျမႀကီးေအာက္သို႔ ေပ ၃၀ ခန္႔ ေဖာက္ထြင္းသြားသည့္ အျမစ္မ်ားရွိၾကသည္။ သို႔တိုင္ေအာင္ အခ်ဳိ႕အပင္တို႔သည္ အရြက္မ်ားအတိုင္းမ်ားထဲတြင္ ေရ သိုေလွာင္ၿပီး မိုးေခါင္ေျခာက္ေသြ႔သည့္ ဒဏ္ကို ႀကံ့ႀကံ့ခံၾကသည္။ ထိုအပင္မ်ားကို Succulents ဟုေခၚသည္။ အပင္အမ်ဳိးအစားေပၚမူတည္ၿပီး အပင္အစိတ္အပိုင္း အႏွံ႔အျပား ေရသုိေလွာင္မႈ ကဲြျပားသည္။ ပင္စည္တြင္၊ အရြက္တြင္၊ အသီးတြင္၊ အျမစ္တြင္ စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေရသိုေလွာင္ၾကသည္။ ရွားေစာင္းလက္ပတ္ပင္သည္ အရြက္တြင္ ေရသိုေလွာင္ေသာ အမ်ဳိးအစားျဖစ္သည္။

ကႏၱာရရွိ သတၱဝါအမ်ဳိးစားေတြကလည္း ေျခာက္ေသြ႔မႈကို ခံႏိုင္ရည္ရွိသည့္ အမ်ဳိးအစားမ်ားျဖစ္သည္။ ထိုသတၱဝါ သက္ရွိတို႔၏ကိုယ္က ေသးငယ္သည္။ အပူကို အမ်ားဆံုး ျပန္ထုတ္ျဖန္႔ေဝႏိုင္ရန္ ရွည္လ်ားေသာ ကိုယ္ဖ်ားပိုင္း ပါဝင္ေနေလ့ရွိသည္။ တိရစာၦန္တို႔၏ အေရျပားတြင္ ေခြ်းဂလင္းမ်ား မပါရွိတတ္။ သူတို႔သည္ ဆီးကို ယူရစ္အက္စစ္ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲၿပီး အၿမီးတြင္ အဆီကို သိုေလွာင္ထားသည္။ သူတို႔သည္ ညအခါမွ အျပင္ထြက္ေလ့ရွိသည့္ အေကာင္းမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ၿပီး ေႏြလမ်ားတြင္ အိပ္ေလ့ရွိေသာ အမ်ဳိးအစားမ်ားလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။

(ေရွ႕လတြင္ စြမ္းအင္ စီးဆင္းမႈ Energy Flow အေၾကာင္းကို ဆက္လက္ေဖၚျပပါမည္။)
Ref: Living With Earth by Gary S. Moore

မဂၤလာပါ စာရႈပရိသတ္ႀကီး ခင္ဗ်ား။ ဒုကၡသည္စခန္းထဲက ျမန္မာမ်ားအေနနဲ႕ တတိယႏိုင္ငံ ထြက္ခြာေရးဟာ အဓိက ေမၽွာ္လင့္ခ်က္ အိပ္မက္တစ္ခုပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီေမၽွာ္လင့္ခ်က္ အတြက္ ဘယ္လို ျပင္ဆင္မႈေတြလုပ္ထားပါသလဲ။ ဘယ္လို ရင္ဆိုင္မႈေတြ။ စိန္ေခၚမႈေတြ ေတြ႕ႀကံဳႏိုင္ပါသလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ခေရေစ့ တြင္းက် ဘယ္သူသိႏိုင္မွာလဲ။ သိထားတဲ့ အေျခအေနေတြကေကာ ဘယ္ေလာက္ တိက်ခိုင္မာမႈ ရွိႏိုင္ပါသလဲ။ ဘာေတြက မွန္ၿပီး ဘာေတြကေတာ့ လြဲေခ်ာ္ ႏိုင္ပါသလဲ။ ဘယ္သူကမွ အတိအက် မေျပာပါဘူး။ ေျပာခဲ့ရင္ေတာင္ အေသးစိတ္ မဆန္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီတစ္လေတာ့ ကိုသံေ၀ဂအေနနဲ႕ အဲဒါေလးကို ေျပာျပခ်င္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒုကၡသည္ အေတာ္မ်ားမ်ား မၾကာခင္ကာလ (ဒါမွမဟုတ္) ေနာင္တခ်ိန္မွာ အဲဒါေတြကို ေတြ႕ႀကံဳၾကရမွာပါ။ အဲဒီအတြက္ ျပင္ဆင္ေစခ်င္တဲ့ ဆႏၵ။ အက်ိဳးရွိေစခ်င္တဲ့ စိတ္ေစတနာနဲ႕ ဒီတစ္လမွာေတာ့ ဒီေဆာင္းပါးေလးကို ေရးလိုက္တာပါ။

ဇန္န၀ါရီလ (၂၇)ရက္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္

ကိုသံေ၀ဂ အေနနဲ႕ ကမာၻတစ္ခုလံုးက ဒီကေန႕ စိတ္၀င္စားမႈ အခံရဆံုး ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ေနတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို အေျခခ်ေနထိုင္ဖို႕အတြက္ ဇန္န၀ါရီ (၂၇)ရက္၊၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ အမိန္႕စာပဲ ဆိုဆို။ အခြင့္အေရးထူးလို႕ပဲ ေျပာေျပာ။ ကံေကာင္းျခင္းလို႕ပဲ မွတ္မွတ္။ မလြဲ မေသြ သြားရမယ့္ စာရင္းထဲ ပါလာပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ ႏို႕ဖိုးယူႏိုက္တက္ႀကီးကေန ထြက္ခြာဖို႕ အသင့္ျပင္ဆင္ ရပါေတာ့တယ္။ သိတဲ့အတိုင္း တတိယႏိုင္ငံ သြားရမယ္လို႔ဆိုတာနဲ႕ ႏို႕ဖိုးစခန္းျပင္ပမွာ ရွိေနတဲ့ ကားဂိတ္ကို လာရပါတယ္။ ကိုသံေ၀ဂ အေနနဲ႕ကေတာ့ အဲဒီေနရာေလးကို ေမၽွာ္လင့္ျခင္း ရင္ျပင္လို႔ တိတ္တခိုး နာမည္ ေပးထားပါတယ္။ ဒီေနရာေလးကို ဆိုက္ေရာက္ဖို႕အတြက္ ႏွစ္နဲ႕ခ်ီ ေစာင့္ဆိုင္းရတာပါ။ အဲဒီေနရာေလးမွာ အရယ္။ အၿပံဳး။ အငို။ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း။ ၀မ္းနည္းျခင္း အကုန္လံုးကို ေတြ႕ျမင္ရပါတယ္။ ၀မ္းသာတယ္ ဆိုတာကေတာ့ ဒုကၡအခက္အခဲေတြက လြန္ေျမာက္ၿပီ ဆိုတဲ့ အသိနဲ႕ ၀မ္းသာေနၾကသူေတြေပါ့။ ၀မ္းနည္းတာက ဗမာ့၀န္းက်င္ကေန စြန္႕ခြာရၿပီ။ မိတ္ေဆြေတြနဲ႕ ခြဲခြာရၿပီ။ တခ်ိဳ႔ခ်စ္သူ။ ခင္သူေတြနဲ႕ ဘယ္ေတာ့ ျပန္ဆံုမယ္မသိ။ အဲဒီ စိတ္ခံစားမႈေတြနဲ႕ေပါ့။ ကဲ။ မနက္ ခုႏွစ္နာရီခြဲေလာက္မွာေတာ့ လာႀကိဳတဲ့ IOM ကားႀကီး ဆိုက္ေရာက္လို႔လာပါၿပီ။ အိတ္ေတြတင္။ လူေတြ စစ္နဲ႔ ၀ရုန္းသုန္းကား ကားႀကီး ေပၚတက္ၾကရပါတယ္။ ကားစထြက္ၿပီး မၾကာခင္မွာပဲ တခ်ိဳ႔က မေန႕က အစာေဟာင္းေတြကို တတိယႏိုင္ငံအထိ မသယ္ေဆာင္ခ်င္တဲ့အလား ျပန္ထုတ္ၾကပါတယ္။ (အမွန္ေတာ့ ကားမူးတတ္တာပါ။ မူးတတ္ရင္လည္း ေဘးပတ္၀န္းက်င္က လူေတြ အေႏွာက္အယွက္ မျဖစ္ရေအာင္ ေဆးႀကိဳ ေသာက္သင့္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံႀကီးသား ပီသတဲ့ စိတ္ နဲ႕ေပါ့။) ထားပါ။ ဒါကလည္း ပင္ကိုယ္ အက်င့္ေဟာင္းေတြ မေဖ်ာက္ႏိုင္တဲ့ သေဘာေဆာင္ေနတာကိုး။ ကားက အုန္းဖ်န္႕ ဒုကၡသည္စခန္း ေရာက္မွ ခရီးတေထာက္နားၿပီး အသင့္၀ယ္ထားတဲ့ ေအးစက္စက္ ဖြင္႔တယ္တယ္ အရသာမရွိတဲ့ ထမင္းေၾကာ္နဲ႕ ဒုကၡသည္ေတြကို ေကၽြးေမြးတယ္။ ၿပီးတာနဲ႕ မယ္ပ မွာ ရွိေနတဲ့ တတိယႏိုင္ငံသြားမယ့္ သူေတြ အတြက္ အထူးစီမံထားတဲ့ေနရာ (အခ်ဳပ္ခန္း) ကို ပို႕ေဆာင္ပါတယ္။ အခ်ဳပ္ခန္းလို႕ ေခၚဆိုရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို မယ္ပ ကို DHS အတြက္နဲ႕ ေရာက္ရွိဖူးသူေတြ။ ေဆးစစ္အတြက္ အခါခါ သြားရဖူးသူေတြ သိမွာပါ။ အဲဒီကို ေရာက္တဲ့လူတိုင္းဟာ ၿခံစည္းရုိး၀င္းအတြင္းမွာပဲ ေနရပါတယ္။ သူတို႕ေကၽြးတဲ့ အစာကို ေကာင္း ေကာင္း။ မေကာင္းေကာင္း စားရပါတယ္။ တတ္ႏိုင္လို႔ ျပင္ပက မိတ္ေဆြေတြကို မွာယူလိုတယ္ဆိုရင္ျဖင့္ ဖုန္းဆက္ၿပီး ေထာင္ ၀င္စာ လာေတြ႕သလို ၿခံစည္းရုိး အတြင္းနဲ႕အျပင္ စကားေျပာရသလုိ။ လာပို႔ ေပးတဲ့ စားစရာကိုလည္း သံဆူးႀကိဳးၾကားက ၿဖဲယူရပါတယ္။

ပေဟဠိဆန္ေသာ မယ္ပ အိန္ဂ်ယ္လ္မ်ားႏွင့္ ဘလက္မားကက္ အက်ိဳးေဆာင္လုပ္ငန္း

အဲဒီ မယ္ပ မွာ အေဆာင္ႀကီး ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ တစ္ခုကေတာ့ DHS နဲ႕ ေဆးစစ္ဖို႕အတြက္ ထားရွိတာျဖစ္ၿပီး။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ တတိယႏိုင္ငံကို ထြက္ခြာေတာ့မယ့္ သူေတြအတြက္ သီးသန္႕ထားရွိတာပါ။ ဘယ္လိုအတြက္နဲ႕ပဲ ေရာက္ေရာက္။ အဲဒီကို ေရာက္တဲ့သူေတြဟာ မယ္ပ အိန္ဂ်ယ္လ္မ်ားနဲ႕ ဘလက္မားကက္ အက်ိဳးေဆာင္လုပ္ငန္း ဆိုတာကို မသိမျဖစ္ သိရပါမယ္။ ျမန္မာ့ရုပ္ျမင္သံၾကား ေခတ္ဦးကို မွီတဲ့သူေတြနဲ႕ အခုေနာက္ပိုင္း အဂၤလိပ္ဗြီဒီယို ဇာတ္လမ္း ၾကည့္ဖူးသူေတြ ခ်ားလိစ္ အိန္ဂ်ယ္လ္ လို႕ေခၚတဲ့ Charlie’s Angel စံုေထာက္ ဇာတ္လမ္းရုပ္ရွင္ကို သိၾကမွာပါ။ အင္မတန္ ေခ်ာေမာလွပတဲ့ စံုေထာက္မေလးသံုးေယာက္နဲ႕ ဇာတ္အိမ္ဖြဲ႕ထားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႕ ႀကံဳေတြရမယ့္ မယ္ပ အိန္ဂ်ယ္လ္မ်ားကေတာ့ ေျခာက္ေယာက္ ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းထားတာပါ။ သူတို႕ထဲက တစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ ဇာတ္ရုပ္ကို က်ေနာ္ အတတ္ႏိုင္ဆံုး ပံုေဖာ္ေပးပါ့မယ္။

ပထမဦးဆံုး တစ္ေယာက္က အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္ဟန္တူပါတယ္။ သူက မ်က္လံုးျပဴးတယ္။ အရပ္ပုတယ္။ ကိုယ္လံုးကိုယ္ထည္ အ၀ဆံုးလို႕ ေျပာလို႕ရတယ္။ သူ႕ရဲ႕ အထူးျခားဆံုးအခ်က္ကေတာ့ ထိုင္းဘာသာစကားကို ေရလည္ေအာင္ ေျပာတတ္တဲ့အျပင္ အလွအပ ျပင္ဆင္တဲ့ေနရာမွာေတာ့ ေခါင္းကေန ေျခေထာက္အထိ တကိုယ္လံုးကို ရႈပ္ရွက္ခတ္ေနေအာင္ ျမင္ျပင္းကပ္ရေလာက္ေအာင္ ျပင္ဆင္ထားၿပီး။ ျမန္မာဘာသာစကားကို ျမန္မာတစ္ေယာက္ နားလည္ရန္ ခက္ခဲတဲ့ ေလသံ၊ ၀ါက် တည္ေဆာက္မႈနဲ႕ ေျပာတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ဒုကၡသည္ေတြအေပၚ အဓိကလုပ္ေဆာင္ ေပးရတာကေတာ့ ျမန္မာလို စကားေျပာဆို ရွင္းလင္းေပးရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ဒုကၡသည္တစ္ေယာက္ရဲ႕ မွတ္ခ်က္ကေတာ့ “သူ႕ကို ၾကည့္ရင္း ၾကည့္ရင္း သူ႕အစား ငါ ရင္ေလးမိတယ္” လို႔ ဆိုသဗ်။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ က်ေနာ္မသိဘူး။ ဒုတိယတစ္ေယာက္ ကေတာ့ အရပ္ပုတယ္။ ကိုယ္လံုး ကိုယ္ေပါက္ အေနေတာ္ ပါပဲ။ မ်က္ခံုး မ်က္လံုး ဗြီ (V) ပံုသၢာန္ နီးပါးျဖစ္ေနမယ္။ စကားေျပာရင္ အဆိုေတာ္ ေဇာ္၀င္းထြဋ္ေလသံနဲ႕ ေျပာ ပါတယ္။ ဆံပင္ကိုေတာ့ Rဇာနည္ ပံုဖမ္းထားတယ္။ စကားေျပာရင္ ကရင္ဘာသာ စကားတမ်ိဳးထဲ ေျပာတယ္။ သူ႕မ်က္ႏွာမွာ အထင္ရွားဆံုး ကေတာ့ ပါးနီေတြကို ေမ်ာက္တစ္ေကာင္ရဲ႕ မ်က္ႏွာနဲ႕ တူေအာင္ လိမ္းျခယ္ထားျခင္းပဲ။ တတိယ တစ္ေယာက္ကေတာ့ သူတို႕အထဲမွာ အရပ္ အရွည္ဆံုးလို႕ ေျပာလို႕ ရပါတယ္။ မ်က္ႏွာသြယ္သြယ္။ မ်က္လံုး ၀ိုင္း၀ိုင္းလွလွ ႏႈတ္ခမ္းဖူးဖူးေလးေတြအျပင္။ ကိုယ္လံုးကလည္း ေျပာစရာမရွိေအာင္ အဆင္ေျပၿပီး ရုပ္လည္း အေခ်ာဆံုးလို႕ ေျပာရမွာပါပဲ။ က်ေနာ့္အျပင္ ေယာက်္ားေလး အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ သူ႕ကို ျမင္တာနဲ႕ ေၾကြးရွင္ကို ေတြ႕လိုက္ရသလို ျဖစ္သြားၿပီး အေၾကြးေတာင္း ခံလိုက္ရသလို ခဏေလာက္ေတာ့ ငိုင္သြားရတာခ်ည္းပါပဲ။ သူ႕ရဲ႕ အထူးျခားဆံုး အခ်က္ကေတာ့ ဘယ္သူ႕ကိုမွ ဘာစကားမွ မေျပာသလို။ သူ႕ရဲ႕ အခ်ိန္အေတာ္မ်ားမ်ားကို တယ္လီဖုန္းနဲ႕သာ ေျပာဆို ကုန္ဆံုးေစတတ္တာမ်ိဳးကို ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို တယ္လီဖုန္းကို နားနဲ႕ကပ္ထားတဲ့ တဆက္တည္းမွာပဲ က်န္လက္တစ္ဖက္က သူ႕ရဲ႕ ေျဖာင့္စင္းေနတဲ့ ဆံပင္ေခ်ာင္းေလးေတြထဲက သန္းဥ ဆြဲသလိုလို။ သန္းေကာင္ေတြ ဆြဲထုတ္ သလိုလိုမ်ိဳးကို လွပ ႏြဲ႕ေႏွာင္းစြာ ျပဳလုပ္တတ္သူမ်ိဳးပါ။ စတုတၴ တစ္ေယာက္ကေတာ့ ခုနက တတိယတစ္ေယာက္နဲ႕ အရပ္ အေမာင္း မတိမ္း မယိမ္းဆိုေပမယ့္ ပထမ တစ္ေယာက္ေလာက္လည္း မ၀လြန္းျပန္ဘူး။ သူကေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ၀င္ေရာက္လုပ္ ကိုင္ေပးတတ္တာမ်ိဳးကို သိပ္မေတြ႕ရသလို။ ၀င္လုပ္ကိုင္ေပးတဲ့အခါ မွာလည္း စကားေျပာရင္ ဂ်စ္ကန္ကန္နဲ႕။ ဒုကၡသည္မ်ားရဲ႕ အေရးကို သူ႕ ေငြေၾကးနဲ႕ တာ၀န္ယူ ေျဖရွင္းေပးေနသေယာင္ ေျပာဆိုတတ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ အထူးျခားဆံုး အခ်က္က ဘာကိုမွ မယ္မယ္ရရ ၀င္လုပ္ေပးေနတာ မေတြ႕ရသလို။ အစားကို အဓိကထား စားေသာက္တတ္တာမ်ိဳး ေတြ႕ရပါတယ္။ ပဥၥမ တစ္ေယာက္ကေတာ့ အားလံုးထဲမွာ သိပ္မထင္မရွားနဲ႕ ဘာမွ မလုပ္ဘူးလို႕ ေျပာလို႕မရသလို။ လုပ္ပါတယ္လို႕ ေျပာရေအာင္ၾက ျပန္ေတာ့လည္း ထူးထူးျခားျခား သတိထားမိဖို႕ ခက္ခဲတတ္ပါတယ္။ သူ႕ပံုစံကေတာ့ အသားက ညိဳျပာညက္။ ေယာက္်ား တစ္ေယာက္လို ျပင္ဆင္ေနထိုင္တတ္ၿပီး စံေရႊျမင့္ ဆံပင္ပံုစံနဲ႕ပါ။ သူဟာ စကားနည္းေပမယ့္ အလုပ္ထဲမွာေတာ့ အာရုံစိုက္တတ္သူပါ။ သူလုပ္ရမယ့္ အလုပ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ တိတိက်က် လုပ္ေနတတ္သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဆဌမ တစ္ေယာက္ကေတာ့ ပဥၥမ တစ္ေယာက္ထက္ အသားပိုညိဳတယ္လို႕ ေျပာႏိုင္သလို။ မိန္းကေလး တစ္ေယာက္ အေနနဲ႕ မည္းတယ္လို႕လည္း မွတ္ခ်က္ခ်လို႕ရပါတယ္။ သူကေတာ့ အလုပ္ေတာ့ လုပ္ပါရဲ႕။ ဘာစကားမွလည္း မေျပာ။ အၿပံဳးအရယ္မရွိ။ မ်က္လံုး အေရာင္ေတာက္ေတာက္။ ျပဴးျပဴးေလးပါ။ အားလံုးထဲမွာေတာ့ မထင္ေပၚဘူးလို႕ ေျပာႏိုင္သလို။ ထူးျခားတဲ့ အသားအရည္ေၾကာင့္ ထင္းေနတယ္လို႕လည္း ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ေသခ်ာတာကေတာ့ သူတို႕ ေျခာက္ေယာက္လံုးဟာ ပံုမွန္နီးပါး အသံုးခ်ေနရတဲ့ ျမန္မာဘာသာ စကားကို ေျပာဆိုေနရတာေတာင္မွ အခုထိ ျမန္မာေတြ နားလည္ရ ခက္ခဲတဲ့ ေလယူေလသိမ္းေတြနဲ႕ တခါတခါ ဘာကို ေျပာေနမွန္း မသိႏိုင္ေလာက္ေအာင္ကို ဌာန္ကရိုဏ္း က်က် ေျပာဆို ေနတတ္ပါတယ္။ တကယ္ကို ပေဟဠိ ဆန္ေသာ မယ္ပ အိန္ဂ်ယ္လ္မ်ား ပါပဲ။ ဘလက္မားကက္ အက်ိဳးေဆာင္ လုပ္ငန္းကေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဒုကၡသည္ အားလံုးအတြက္ အားထားရာ မရွိမျဖစ္ပါပဲ။ အဲဒီေနရာကို ေရာက္ရွိတဲ့သူတိုင္း သူ႕ကို မေတြ႕ေတြ႕ေအာင္ ရွာၾကသလို။ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ သူ႕ကို ေတြ႕မိသလားဆိုတဲ့ စံုစမ္းျခင္းမ်ိဳးလည္း အျပန္အလွန္ သတင္းဖလွယ္ယူၾကပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ အဲဒီစည္းရုိး၀င္း အတြင္း အဓိက အက်ိဳးေဆာင္ လုပ္ငန္းကေတာ့ တယ္လီဖုန္းကဒ္ ေရာင္းခ်ျခင္းနဲ႕ ေဆးလိပ္ ေရာင္းခ်ျခင္းပါပဲ။ ဘယ္မွ ထြက္ခြင့္မရွိသူေတြအေနနဲ႕ ျပင္ပက မိတ္ေဆြေတြကို ဆက္သြယ္ခ်င္ရင္ ဖုန္းဆက္ရေတာ့မွာပါ။ ဖုန္းထဲမွာ ေငြမရွိရင္ ေခၚလို႕မရပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားကို ဖုန္းေခၚၿပီး အေျခအေန အခက္အခဲေတြနဲ႕ ဟြန္ဒီ ေစ်းကြက္အေၾကာင္း ေျပာဆိုသူေတြအတြက္ သူ႕ဆီက ဖုန္းကဒ္ဟာ ပထမလိုအပ္ခ်က္ထဲမွာ ပါေနပါတယ္။

ေဆးလိပ္သမားေတြအဖို႕ကေတာ့ အဲဒီထဲက ဆိုင္ရွိလ်က္ အခ်ိန္မွန္မဖြင့္တဲ့ အခါမွာ သူ႕ကို အသည္းအသန္လိုက္ရွာရေတာ့တာပါပဲ။ အင္း။ သူ႕ပံုစံကေတာ့ အသက္ (၅၀) ၀န္းက်င္။ အသား ညိဳညိဳ။ ကိုယ္လံုးျပည့္ျပည့္နဲ႕ အေဒၚႀကီးပါပဲ။ အပိုစကားေတြ သိပ္မေျပာတတ္သလို။ တခါတခါ အေဆာင္ႏွစ္ခုၾကား ဆက္သြယ္ေရး လမ္းေၾကာင္းကိုလည္း သူနဲ႕ပဲ လုပ္ေဆာင္ရတတ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲ ေျပာေျပာ ပေဟဠိ ဆန္ေသာ မယ္ပ အိန္ဂ်ယ္လ္မ်ား နဲ႕ ဘလက္မားကက္ အက်ိဳးေဆာင္ လုပ္ငန္းကေတာ့ အဲဒီ ၿခံ၀င္းေလးထဲမွာ က်ေနာ္တို႕ ဒုကၡသည္ေတြကို အမွန္တကယ္ အက်ိဳးျပဳေနတာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ အဲဒီ၀င္းထဲကို ေရာက္ရွိခ်ိန္က ညေနေစာင္း ေလးနာရီ ၀န္းက်င္ေပါ့။ အဲဒီအေဆာင္ကို ေရာက္ေတာ့ ႀကိဳသူမဲ့။ အင္ေဖာ္ေမးရွင္းဆိုတဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ ေပးသူမရွိပဲ ကိုယ့္အစီအစဥ္နဲ႕ကိုယ္ အိမ္သာရွာ။ ေရခ်ိဳးျခင္းအလုပ္ကို လုပ္ရပါတယ္။

ခဏၾကာေတာ့ ဘယ္က ဘယ္လို ေပါက္ခ်လာတယ္မသိ။ စံေရႊျမင့္ ဆိုတဲ့ နတ္မိမယ္က ေဆးေသာက္ရမယ္ဆိုတာနဲ႕ပဲ ေဆးေသာက္ဖို႕အေျပးအလႊား သြားေတာ့ သံခ်ေဆး သံုးလံုးက် ေသာက္ၾကရတယ္။ ေနာက္မွ ကိုယ္ယူေဆာင္သြားမယ့္ ခရီးေဆာင္ (၂၀ ကီလို အိတ္) ေတြကို စစ္ေဆး ခ်ိန္ၾကည့္ဖို႕အတြက္ ပထမတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဒုကၡသည္မ်ား ရင္ေလးရတဲ့ နတ္မိမယ္။ ဒုတိယျဖစ္တဲ့ ေမ်ာက္မ်က္ႏွာနဲ႕ ေဇာ္၀င္းထြဋ္ရယ္။ တတိယ တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ျမင္သူတကာ ေငးေလာက္တဲ့ သန္းဆြဲမေလး နဲ႕ မိန္းကေလး တစ္ေယာက္အေနနဲ႕ မည္းတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္တဲ့ နတ္မိမယ္ေလးတို႕ ေရာက္ရွိလာၾကၿပီး သယ္ယူသြားမယ့္ ပစၥည္းမ်ားအတြက္ စည္းကမ္း ခ်က္မ်ားနဲ႕ အစီအစဥ္မ်ားကို က်ေနာ္ အေစာက ရွင္းျပထားတဲ့အတိုင္း သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ဟန္ေတြနဲ႕ သရုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ စကားအရ အစီအစဥ္ထဲမွာ အေမရိကားသြားမယ့္ လူေတြအတြက္ ထမင္းစားဖို႕ ဒီထဲမွာ စာရင္းမရွိဘူး လို႕ ေျပာသြားတာလည္း ပါပါတယ္။ သယ္မယ့္ အိတ္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး စည္းကမ္းခ်က္ကေတာ့ ပံုေသေတာ့ မရွိပါဘူး။

ကီလို (၂၀) အိတ္ကို (၂၂) ကီလို အထိေတာ့ ခြင့္ျပဳခ်င္ ခြင့္ျပဳသလို။ အတိအက်လုပ္တာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ကံမေကာင္းရင္ အထဲက ပစၥည္းေတြကိုပါ လွန္ေလွာရွာေဖြတာမ်ိဳး ခံရတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေက်းဇူး ႀကီးမားတဲ႔ IOM ခမ်ာ လမ္းခရီးမွာ မခ်မ္းရေအာင္ရည္ရြယ္ၿပီး အေႏြးထည္။ ရွဴးဖိနပ္ေတြ ထုတ္ေပးတယ္။ အဲဒီအလုပ္ေတြ အားလံုးကို မယ္ပရဲ႕ ပေဟဠိမေလးမ်ားကပဲ လုပ္ေဆာင္ေပးသြားတာပါ။ ညခုႏွစ္နာရီေလာက္မွာေတာ့ ညစာေကၽြးပါေတာ့တယ္။ ညစာကိုေတာ့ ျပင္ပက ေအာ္ဒါ မွာယူထားတဲ့အတြက္ ထိုင္းအမ်ိဳးသမီးႀကီးေတြ ဦးစီးဦးေဆာင္ၿပီး လာေကၽြးတာပါ။ အဲဒီမွာ က်ေနာ္တို႕ အေမရိကားသြားမယ့္ သူေတြအေနနဲ႕ ဗိုက္ကလည္း ဆာ။ သြားယူစားရင္လည္း ေအာ္ေငါက္ျပန္လႊတ္ခံရမွာ ေၾကာက္ၿပီး ထ မသြားရဲနဲ႕ အေ၀းကေန မရဲတရဲ ေစာင့္ၾကည့္ ေနၾကတာေပါ့။ က်ေနာ္နဲ႕ မဒမ္သံေ၀ဂ ကေတာ့ နတ္မိမယ္ေလးမ်ားရဲ႕ အထာကို ညက္ေနသူမ်ားပီပီ။ ငတ္မရွက္ေတာ့ပဲ ထမင္းပန္းကန္ဆြဲၿပီး သြားယူေတာ့တာပါပဲ။ က်ေနာ္တို႕ေရာက္သြားခ်ိန္မွာေတာ့ ထမင္းေ၀ေပးေနတဲ့ ထိုင္းအမ်ိဳးသမီးေတြက ထမင္း လာယူစားၾကဖို႕ ေဆာ္ၾသေတာ့မွ က်န္သူေတြလည္း ၀မ္းသာအားရ အေျပးအလႊားေရာက္လာၾကရေတာ့တယ္။ ထမင္းစားၿပီးတာနဲ႕ အားလံုး အဲဒီ အခ်ဳပ္ခန္း (ျမန္မာျပည္မွာဆို ေထာင္ထဲမွာ အိပ္က်ရတဲ့အတိုင္း တန္းစီၿပီး အိပ္ရေတာ့တာပါပဲ။) ခရီးပန္းလို႕လားေတာ့ မသိဘူး။ အလံုပိတ္ အဲဒီအေဆာင္ႀကီးထဲမွာ ပန္ကာမရွိ အိပ္ေမာက် သြားတာပါပဲ။ ကံေကာင္းတာက ဖ်ာ။ အခင္း။ ေဆာင္နဲ႕ ေခါင္းအုံး ေတြ အလၽွံအပယ္ပါပဲ။ ေန႕စဥ္ ေလၽွာ္ဖြပ္ျခင္းမွ ကင္းေ၀းတဲ့ အဲဒီအသံုးအေဆာင္ေတြနဲ႔ အတူ ပင္ပန္းျခင္းေတြ ေရာစပ္ အိပ္ၾကရတာေပါ့။


ဇန္န၀ါရီလ (၂၈)ရက္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္

ေနာက္တေန႔ မနက္မွာေတာ့ ခပ္ေစာေစာထေပမယ္႕ ထင္တာထက္ ေနာက္က်မွ ေရာက္လာတဲ့ မနက္စာ ထမင္းေၾကာ္ကို စားေသာက္ရပါတယ္။။ ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ အင္မတန္အေရးႀကီးတဲ့ I-94 ကဒ္။ အေကာက္ခြန္က ခြင့္ျပဳျခင္းမရွိတဲ့ ပစၥည္းေတြကို မသယ္ပါဘူးဆိုတဲ့ အေၾကာင္း လက္မွတ္ထိုးတဲ့ စာရြက္နဲ႕အတူ တခ်ိဳ႕ ေဆးစစ္ကဒ္ေတြကို IOM အိတ္ႀကီးနဲ႕ ထုတ္ေပးပါတယ္။ ဖြင့္ၾကည့္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ လမ္းခရီးမွာ ၀ယ္စားဖို႕အတြက္ ကူပြန္လက္မွတ္ တစ္ေယာက္ တစ္ေစာင္စီကို ပထမနတ္မိမယ္ေလးက ထုတ္ေပးပါတယ္။ ၿပီးတာနဲ႕ ကိုယ့္အထုပ္ ကိုယ္သယ္ၿပီး ဘန္ေကာက္ကို ထြက္ခြာမယ့္ မွန္လံုအေအးခန္း ကားႀကီးေပၚတက္ၿပီး မနက္ ရွစ္နာရီခြဲေလာက္မွာ ထြက္ခြာရပါၿပီ။ ကားမထြက္ခြာမီ ပထမနတ္မိမယ္ေလးက ကားေပၚကို အေျပးအလႊား တက္လာၿပီး အားလံုးကို မွာလိုက္ပံုက “အားလံုး ဘန္ေကာက္ကို ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ သြားၾကေနာ္” တဲ့။ ခရီးစဥ္နဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႕မွာ ဘာဆိုဘာမွ သိခြင့္မရွိပါဘူး။ ဥပမာ ဘန္ေကာက္ေရာက္ၿပီးရင္ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေလယာဥ္ေပၚတက္ရမယ္။ ေလေၾကာင္းခရီးစဥ္က ဘယ္လို။ အစရွိသျဖင့္ေပါ့။ လမ္းခရီး တ၀က္က ဆိုင္တစ္ဆိုင္မွာ နာရီ၀က္ နားရပါတယ္။

အဲဒီဆိုင္မွာပဲ ပါလာတဲ့ ကူပြန္ လက္မွတ္နဲ႕ အားကိုးတႀကီး ၀ယ္စားေတာ့ ဆိုင္ရွင္ရဲ႕ ရင္းႏွီးေဖာ္ေရႊမႈကို ၀မ္းနည္းစြာ ေတြ႕ႀကံဳရတာက ထည့္ေပးတာကိုပဲ ယူခြင့္ရွိပါတယ္။ ကိုသံေ၀ဂဆိုရင္ ထမင္းျဖဴအေပၚမွာ မက်က္တက်က္ေၾကာ္ ထားတဲ့ ၾကက္ဥေလးတစ္လံုးနဲ႕ ပန္းကန္ကို ဘာမွမေျပာႏိုင္ပဲ ယူလာထိုင္ၿပီး ေျခာက္ကပ္ကပ္မ်ိဳခ်ရတာ အဆင္မေျပလို႕ ပါလာတဲ့ ေငြနဲ႕ စားခ်င္တာ ၀ယ္ျပန္ေတာ့လည္း တင္းမာလြန္းတဲ့ ဆိုင္က အေရာင္းစာေရးေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာထားက ေျပာင္းလဲမသြားပါဘူး။ ( Customer is always right ဆိုတဲ့ စကားက ဒီေနရာမွာ လံုး၀ မွားပါတယ္။)

အရာရာမွာ ေငြသာလၽွင္ အဓိက ဆိုတာလည္း အလုပ္မျဖစ္ပါဘူး။ ေအာ္။ စိတ္ရွည္ သည္းခံ လမ္းေၾကာင္းမွန္။ ေရာက္ရန္ အေမရိကားေပါ့ဗ်ား။ ဒီလိုနဲ႕ပဲ ဘန္ေကာက္ ခရီးစဥ္ကုိ ျပန္လည္ အသက္သြင္းတယ္။ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕အ၀င္မွာ သတိတရ နာရီကိုၾကည့္မိေတာ့ ညေန ငါးနာရီေလာက္ေပါ့။ ကံေကာင္းျခင္းလား။ ကံဆိုးျခင္းလားေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ ကိုသံေ၀ဂတို႕ကို ဟိုတယ္မွာ တစိည အိပ္ရမယ္လို႕ ထိုင္းစကား မေတာက္တေခါက္ေလးနဲ႕ နားလည္လိုက္ေတာ့ တယ္ဟုတ္ပါလားေပါ့။ သို႕ေသာ္လည္း အဲဒီ Miracle Hometel (Suvarnabhumi) ေဟာ္တယ္ရွိရာကို ကားသမားက မသိရွာပါဘူး။ ဒီလိုနဲ႕ ကားကို ရပ္လိုက္။ ေတြ႕တဲ့သူကို ေမးလိုက္။ ေတာ္ေနၾကာရင္း ရပ္ျပန္ၿပီး ေမးရျပန္တာနဲ႕ တကယ္တမ္းဟိုတယ္ ေရာက္ခ်ိန္က ည ရွစ္နာရီခြဲေက်ာ္ ကိုးနာရီ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ အစီအစဥ္ကို အေသးစိတ္တိတိက်က် ျပင္ဆင္ထားတဲ့ IOMကို အထူးေက်းဇူးတင္ပါသည္ ခင္ဗ်ား။ ဒီလိုနဲ႕ ေရာက္ေရာက္ခ်င္း ေဟာ္တယ္က ခပ္သုတ္သုတ္ အသင့္ျပင္ဆင္ထားတဲ့ ထမင္းစားခန္းမွာ အဆင့္ျမင့္ စားပြဲ၀ိုင္းနဲ႕ ျပင္ဆင္ေပးထားတဲ့ ထမင္းေၾကာ္နဲ႕ တည္ခင္းဧည့္ခံၿပီး ေနာက္ထပ္ ေဆးမွတ္တမ္းစာရြက္ေတြကို ပိတ္ထားတဲ့ အိတ္ႀကီးေတြနဲ႕ ထုတ္ေပးပါတယ္။ လံုး၀ ဖြင့္ၾကည့္ခြင့္ မရွိပါဘူးတဲ့။ ၿပီးတာနဲ႔ ကိုယ့္အခန္း ကိုယ္ျပန္ ေရမိုးခ်ိဳးၿပီး ပင္ပန္းလာသမၽွ 3 stars အဆင့္ေလာက္ရွိတဲ့ အခန္းေတြမွာ စည္းစိမ္အျပည့္နဲ႕ အိပ္ခြင့္ရပါတယ္။ က်ေနာ့္မွာေတာ့ ေအးေအးေဆးေဆး မအိပ္ႏိုင္ပါဘူး။ သိတဲ့လူေတြ တစ္ေယာက္ၿပီး တစ္ေယာက္ တံခါးလာေခါက္ၿပီး ေမးခြန္းေတြကို ဒိုင္ခံေျဖေပးေနရပါတယ္။ သူတို႕ ေမးတာေတြက အခန္းထဲက တယ္လီဖုန္းကို ဘယ္လိုသံုးရမယ္။ ေရပူ ေရေအး သံုးတဲ့ ေရခ်ိဳးခန္းထဲမွာ ေရပန္း အလုပ္မလုပ္ဘူး။ ေဆးလိပ္သမား တခ်ိဳ႕က ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္လို႕ မီးျခစ္လာငွားတာတို႕။ အခန္းထဲမွာ ေသာက္လို႕ မရတာ သူတို႕ ေသခ်ာ မသိျပန္ဘူး။ ထားလိုက္ပါ။ ေသခ်ာတာက ေနာက္တေန႕ မနက္ ငါးနာရီ မွာ လာႏႈိးမွာမို႕ ေစာေစာအိပ္ဖို႕ ျပင္ရပါတယ္။ အဲဒီအထိလည္း မနက္ ေလယာဥ္ခ်ိန္ကို သိခြင့္မရပါဘူး။

ဇန္န၀ါရီလ (၂၉)ရက္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္

ေနာက္တေန႕ မနက္ ေလးနာရီမွာ အခန္းတံခါး လာေခါက္ၿပီး ၀ရုန္းသုန္းကား သြားရမယ္လို႕ ႏႈိးေတာ့မွ ျပႆနာေတြ႕ရပါတယ္။ ေျပာတုန္းကေတာ့ ငါးနာရီ။ လာေခၚေတာ့ ေလးနာရီဆိုေတာ့ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈရွိတဲ့ ကိုသံေ၀ဂေတာင္ ေရခ်ိဳးတဲ့ ကိစၥကို အျမန္ အဆံုးသတ္ရပါတယ္။ ကားေပၚ ေရာက္တယ္ဆိုရင္ပဲ ကေလးရွိတဲ့ မိသားစု တစ္ခုဆီက ၾကားရတာက ညက အခန္းက ပူေတာ့ ကေလးက မအိပ္ပဲ ဒုကၡေပးသတဲ့။ ဒါနဲ႕ ကိုသံေ၀ဂ ဇနီးသည္က ေလေအးစက္ မဖြင့္ဘူးလားဆိုေတာ့ ေစာင္မရွိလို႕ မဖြင့္ဘူး ဆိုေတာ့မွ။ ဟိုက္ရွားဘား - အိပ္ယာေပၚမွာ အသင့္ခင္းထားတဲ့ ေစာင္ကို ဆြဲမယူၿခံဳရတာေလ ဆိုေတာ့ သိမွ မသိဘဲတဲ့။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ သည့္ထက္ဆိုးတဲ့ လူေတြရွိေနႏိုင္တာပဲ ဆိုတာကို ခန္႕မွန္းလို႔ ရလိုက္ၿပီ။ ေဟာ။ ေလဆိပ္ကို ေရာက္ပါၿပီ။ သို႕ေပမယ့္ ေလယာဥ္လက္မွတ္ ကိုင္ေဆာင္ထားတဲ့ ေက်းဇူးရွင္ IOM ၀န္ထမ္းေတြက ေရာက္မလာေသးပါဘူး။ ေရာက္လာျပန္ ေတာ့လည္း အေလာသံုးဆယ္နဲ႕ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးကို ေခၚေဆာင္သြားပါတယ္။ အဲဒီမွာ တန္းစီၿပီး အစစ္ေဆးခံ ရခါနီးမွ စာရြက္စာတမ္းမွာ ထြက္ခြာခြင့္အတြက္ အဆင့္ဆင့္ လုပ္ေဆာင္ရမွာေတြ သူတို႕ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ အဲဒါ လုပ္ဖို႕ သူတို႕ေတြ အေျပးအလႊား လုပ္ေဆာင္ေတာ့ စိတ္မရွည္ႏိုင္တဲ့ ကရင္မိသားစုထဲက ကေလးငယ္က IOM ကို ဆႏၵျပပါ တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပျခင္းေပါ့။ သူ႕မိဘကလည္း အျပည့္အ၀ ေထာက္ခံသဗ်။ ဘာလုပ္သလဲ သိလား။ ဟဲ ဟဲ။ လူ၀င္မႈ ႀကီးၾကပ္ေရးေရွ႕မွာ တန္းစီေနရင္းက မစင္စြန္႕ခ်င္ပါသတဲ့။ ဖခင္ျဖစ္သူကလည္း လူ႕အခြင့္အေရးကို အျပည့္အ၀ ေထာက္ခံသူ ပီပီ ကေလးရဲ႕ ေဘာင္းဘီကိုခၽြတ္ ၾကမ္းေပၚမွာခင္း ထိုင္ေစၿပီး ခရီးစဥ္တေလၽွာက္ မေက်မနပ္ဆက္ဆံခံရတဲ့။ မ၀ေရစာ ေကၽြးထားတဲ့ အရာအားလံုး နီးပါးကို အ၀ါေရာင္ ကင္ပိန္းထုပါေတာ့တယ္။ IOM ၀န္ထမ္းေရာက္လာေတာ့ မ်က္လံုးမ်က္ဆန္ျပဴးလို႕။ ဖခင္ျဖစ္သူကို ဘာလို႕ Diapers ၀တ္မေပးထားသလဲ ဆိုေတာ့ ဖခင္ျဖစ္သူကလည္း တုံဏွိဘာေ၀ ဘာမွ ျပန္မေျပာဘဲ အသံတိတ္ သပိတ္ ေမွာက္လိုက္တယ္။ ဒါနဲ႕ ကိုသံေ၀ဂလည္း ကိုမြန္းေအာင္ သီဆိုထားတဲ့ သီခ်င္းေလးကို အမွတ္တရ ေရရြတ္မိလိုက္ပံုကေတာ့ “လူတိုင္း လူတိုင္း လူ႕အခြင့္အေရးရွိရမယ္။ လူတိုင္း လူတိုင္း လူ႕အခြင့္အေရး ရသင့္ပါတယ္” ေပါ့ဗ်ာ။ ဟားဟား။ အမွန္ကေတာ့ စည္းကမ္းရွိေသာ ဒီမိုကေရစီ ဆိုတာအတြက္ က်ေနာ္တို႕အားလံုး အသိပညာ၊ အတတ္ပညာဆိုင္ရာ ဗဟုသုတေတြ သင္ၾကား တတ္ေျမာက္ထားႏိုင္ဖို႕ အလုပ္ေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ဖို႕လိုအပ္ေနၿပီဆိုတာကို ျပသလိုက္ျခင္းပါပဲ။ ကဲ။ အားလံုးစစ္ေဆးၿပီးၿပီ။ စစ္ေဆးတာမွ ၀တ္ထားတဲ့ အေႏြးထည္ေတြ ခၽြတ္။ ဖိနပ္ေတြ ခၽြတ္ၿပီး လံုၿခံဳေရးစက္အထဲက ျဖတ္ရတယ္ေလ။ ေလယာဥ္ႀကီးေပၚ ေရာက္ၿပီ။ ဂ်ပန္အဲယားလိုင္းပါတဲ့ဗ်ာ။ ေကာင္းလိုက္တဲ့ ေလယာဥ္။ ေလယာဥ္မယ္ေတြရဲ႕ အၿပံဳးေလးေတြက ဒုကၡသည္ေရာ။ သာမန္လုပ္ငန္းရွင္ေရာ မခြဲျခားပါဘူး။

အားလံုးကို အတူတူဆက္ဆံပါတယ္။ ေအာ္။ အာရွရဲ႕ထိပ္တန္းႏိုင္ငံတစ္ခု က ေလေၾကာင္း လိုင္းပါေပပဲ။ မနက္ ရွစ္နာရီ ဆယ့္ငါးမိနစ္မွာ သူ႕ရဲ႕ပ်ံသန္းမႈကို စ တင္ပါတယ္။သူတို႕က မခြဲျခားေပမယ့္ က်ေနာ္တို႕ ဒုကၡသည္ ေတြထဲမွာ ကြာျခားခ်က္က အလြန္ႀကီးမားေနျပန္ေရာ။ အဲဒါကို အျပစ္တင္ရရင္ေတာ့ IOM ကပို႕ခ်တဲ့ ကာလ္ခ်ာ အိုရီရင္ ေတးရွင္း ဆိုတဲ့ CO သင္တန္းႀကီးရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြေပါ့။ ေလယာဥ္က ေကၽြးတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို စည္းကမ္းမရွိ စားၾက။ ေသာက္ၾကတယ္။ အမႈိက္ေတြကို ၾကမ္းေပၚ အလြယ္တကူ ပစ္ၾကတယ္။ ေစာေစာက အ၀ါေရာင္ ကင္ပိန္းကလည္း Diapers ကို အိမ္သာမွာ မပစ္ဘဲ ေလယာဥ္ ၾကမ္းျပင္ေပၚ ပစ္ၿပီးထားတယ္။ သူတို႕ ဘာကို အလိုမက်ျဖစ္ရတာလဲ။ ဒါမွမဟုတ္ တကယ္ပဲ မသိတာလား။ က်ေနာ္ထင္တာကေတာ့ IOM က ဒုကၡသည္ေတြကို သီးသန္႕ အစားအစာ ေလယာဥ္ေပၚမွာ သာမန္ ခရီးသည္ေတြနဲ႕မတူဘဲ စီစဥ္ထားတာကို သူတို႕အေနနဲ႕ သိပ္ေက်နပ္ပံုမရဘူး။ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရတယ္လို႕ သူတို႕ ခံစားရပံု ရလို႕ ဒီလိုလုပ္တယ္လို႕ထင္တယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ ေလယာဥ္ႀကီးက ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံ တိုက်ိဳၿမိဳ႕ေလဆိပ္ကို ညေန ေလးနာရီခြဲ ေလာက္မွာ ဆိုက္ေရာက္တယ္။ ေလယာဥ္ေပၚကေန ေလဆိပ္အေဆာက္အဦးဆီကို မွန္လံုကားနဲ႕ သြားရပါတယ္။ အားပါးပါး။ ဂ်ပန္ရဲ႕ အေအးက အသည္းထဲ စိမ့္လို႕။ အဲဒီမွာIOM က ပုဂိၢဳလ္က လာႀကိဳပါတယ္။ ၿပီးတာနဲ႕ သူတို႕ရဲ႕ ေလဆိပ္ထဲ၀င္ၿပီး လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ နာမည္ေတြကို စစ္ေဆးဖို႕ အဂၤလိပ္ စကားေျပာတတ္တဲ့သူရွိလားဆိုေတာ့ တခ်ိဳ႕က ျမန္မာျပည္မွာ ငါးတန္းကမွ စတင္သင္ၾကားခြင့္ရခဲ့ တဲ့ ကိုသံေ၀ဂကို ေရွ႕အတင္းတြန္းရင္း ေခါင္းေဆာင္ တင္ၾကတယ္။ ကိုသံေ၀ဂလည္း တို႕ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ ဂုဏ္မငယ္ရေအာင္ဆိုတဲ့ မ်ိဳးခ်စ္စိတ္အျပည့္နဲ႕ တတ္သေလာက္။ မွတ္သေလာက္ A to Z စကားလံုးေတြကို အေနာက္တိုင္း ေလသံေႏွာၿပီးေျပာလိုက္ ေတာ့ သူက အံ့ၾသတဲ့ အၾကည့္နဲ Very good, Very good လို႕ မပီ မသ နဲ႕ ၿပံဳးၿပီး ေျပာဆိုပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ နာမည္ေတြကို အတိုေကာက္မွတ္ထားတဲ့ စာရြက္ စတစ္ကာေလးေတြနဲ႕ ရင္ဘတ္မွာ လာကပ္ေပးတယ္။ အဲဒီ တိုက်ိဳေလဆိပ္ မွာ တစ္နာရီေက်ာ္ၾကာ ထိုင္ေစာင့္ရပါတယ္။ ထိုင္ေစာင့္ေနရတဲ့ ကာလအခ်ိန္က ညေနစာအတြက္ အားလံုးဗိုက္ဆာေနတဲ့ အခ်ိန္ေပါ့။ အပို ႏိုင္ငံျခားေငြ ေဆာင္လာသူေတြက ၀ယ္စားခ်င္ေတာ့ ကိုသံေ၀ဂလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံက ျပည္သူ႕ရဲတပ္ဖြဲ႕ရုံးေတြ ေရွ႕မွာ ခ်ိတ္ဆြဲထားတဲ့ ကူညီပါရေစ ဆိုတဲ့ ဆိုင္းဘုတ္ကို ရင္ဘတ္မွာ ခ်ိတ္ဆြဲခံရသူ ပီပီ ေမးစမ္းၾကည့္ေတာ့ ဂ်ပန္ေငြ ပါသလားတဲ့။ ပါခဲ့ရင္ေတာ့ ဆယ့္ငါး မိနစ္ေလာက္ ေ၀းတဲ့ေနရာမွာ သြား၀ယ္ရမယ္လို႕ဆိုသဗ်။ အဲဒါမလြယ္ျပန္ေတာ့ ေဆးလိပ္သမားေတြက ေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္လာတာနဲ႕ မေန ႏိုင္။ မထိုင္ႏိုင္ ေလာကြတ္ေခ်ာ္တဲ့ ကိုသံေ၀ဂဟာ အခြန္လြတ္ဆိုင္မွာ ေဆးလိပ္ ၀ယ္လို႕ ရမလား ေမးျပန္ေတာ့။ အင္း အဲဒါလည္း အေတာ္သြား ယူရမယ္ဆိုတာနဲ႕ လက္ေလ်ာ့ၿပီး မဒမ္ သံေ၀ဂကို ႏို႕ဖိုး ယူႏိုက္တက္က တင္သြင္းလာတဲ့ Wonder အနီေရာင္ ႏွစ္ေတာင့္ အေၾကာင္း စကားစပ္မိၿပီး ဘယ္မွာသိမ္းထားသလဲ ေမးေတာ့မွ တတိယႏိုင္ငံ အေျခခ်ေရး အစီအစဥ္မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး မတည္ၿငိမ္မႈေတြေၾကာင့္ ရက္အကန္႕အသတ္မရွိ (လာေရာက္ အေၾကာင္းၾကားေပးျခင္းလဲ မရွိဘဲ) ေရႊ႕ဆိုင္းျခင္းခံရလို႕ သူ႕အေန နဲ႕ ရက္လြန္ေဆးလိပ္ေတြ ေသာက္မိၿပီး က်န္းမာေရးထိခိုက္မွာစိုးလို႕ ႏို႕ဖိုးယူႏိုက္တက္မွာတင္ အေရာင္းအ၀ယ္ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုေတာ့မွ ကိုသံေ၀ဂလည္း ကိုယ့္ နဖူးကိုယ္ ရိုက္ရပါေတာ့တယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ က်န္းမာေရးကို ဆိုးရြားစြာ ထိခိုက္ေစေသာ္လည္း အေတြးအေခၚကို အလြန္အမင္း ေကာင္းေစပါသည္ဆိုတာကို သူမ မသိရွာေလျခင္းပဲ။ ေၾသာ္ ေဒါသ ထြက္ေပမယ့္လည္း လြန္သြားတဲ့ မွတ္တိုင္ကို လမ္းျပန္ေလၽွာက္လို႕လည္းမရ။ ဒီလိုနဲ႕ အတူပါလာတဲ့ သူက က်ေနာ့္မွာ သူမ်ားမွာလို႕ ၀ယ္ထားတာ ပါလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိစၥမရွိဘူး။ က်ေနာ္လည္း ေသာက္ခ်င္တယ္ ဆိုတာနဲ႕ နီးစပ္ရာ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးသူမ်ားအတြက္ သီးသန္႕ ျပဳလုပ္ေပးထားတဲ့ အခန္းကို ဦးေဆာင္ေခၚသြားၿပီး မီးခိုးေထာင္းေထာင္း ထေနတဲ့ ေဆးလိပ္ေငြ႕ေတြနဲ႕အတူ တတ္သမၽွ၊ မွတ္သမၽွ ႏိုင္ငံရပ္ျခားက ေဆးလိပ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ စည္းကမ္းခ်က္ေတြကို ေျပာျပ။ ရွင္းျပရင္း အခ်ိန္ကုန္ေစခဲ့ပါတယ္။ ျပန္ထြက္လာၿပီး နားေနရာ ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ အားပါးပါး။ ကေလးရွိတဲ့ မိသားစုေတြက ကေလးငယ္ေတြ နာရီတာ ေလဆိပ္ကို ကစားကြင္းလုပ္ၿပီး ေပ်ာ္ပြဲစား လုပ္ထားၾကပံုက ပထမေလယာဥ္ေပၚက မကုန္လို႕ သိမ္းဆည္းထားတဲ့ အစားအစာ ေတြ ထုတ္ယူစားေသာက္ရင္း ၾကမ္းျပင္ေပၚ စြန္႕ပစ္ထားၾကတယ္။

ဒါကို ေစာင့္ၾကည့္ ေနရွာတဲ့ ဂ်ပန္ႀကီးရဲ႕ မ်က္ႏွာမွာ မခ်ိတင္ ကဲ ဟန္ေဆာင္ၿပံဳးေနပံုက သိသာထင္ရွားလြန္းေနျပန္ေတာ့ က်ေနာ္လည္း လူတတ္ႀကီး လုပ္ၿပီး မိဘေတြကို ေမတၱာရပ္ခံ ရေတာ့တယ္။ ေနာက္မွ သိရတာက သူက IOM အဓိက လူ မဟုတ္ပါဘူး။ တကယ္တမ္း က်ေနာ္တို႕ကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကိုယ္စား လာတဲ့ သူက Yumiko လို႕ေခၚတဲ့ ခ်စ္စရာ ဂ်ပန္မေလး တစ္ေယာက္ ေရာက္လာၿပီး ဂ်ပန္ေလသံေႏွာတဲ့ အဂၤလိပ္စကားနဲ႕ လိုအပ္တဲ့ ညႊန္ၾကားမႈေတြ ျပဳလုပ္တာကို ခံရၿပီး။ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးမွာ အစစ္ေဆးခံဖို႕ ဦးေဆာင္သြားျပန္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ လည္း၀တ္ထားတဲ့ အေႏြးထည္ေတြခၽြတ္။ ဖိနပ္ေတြခၽြတ္ၿပီး လံုၿခံဳေရးစက္ ေတြထဲ ျဖတ္ၿပီး အစစ္ေဆးခံရျပန္ပါေရာ။ ၿပီးေတာ့မွ အေမရိကန္ အဲလိုင္း လို႕ ေခၚတဲ့ ေလယာဥ္ႀကီးေပၚကို ညေနေစာင္း ေျခာက္နာရီ ဆယ္မိနစ္မွာ တက္ေရာက္ရျပန္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ သိရတာက က်ေနာ္တို႕ကို နယူးေယာက္က John F Kennedy ေလဆိပ္ကို သယ္ေဆာင္မယ္လို႕ သိရတယ္။ ေလယာဥ္ေပၚ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းမွာပဲ ေလယာဥ္မယ္ Yumiko ရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ ကိုသံေ၀ဂကို ေခၚၿပီး သူေျပာခ်င္တာေတြကို ျမန္မာမႈျပဳေပးဖို႕ ေမတၱာရပ္ခံၿပီး အန္တတ္သူေတြအတြက္ အိတ္ေတြ စီစဥ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီအိတ္ေတြ ကို စုထည့္ဖို႕လည္း ပလပ္စတစ္အိတ္ေတြ ထုတ္ေပးပါေသးတယ္။ ဒါေတြကို ျပဳလုပ္ေပး ရင္း အားလံုးကို ေနရာတက် ခ်ထားေပးေနခ်ိန္မွာပဲ အျခားေလယာဥ္မယ္တစ္ဦးက အလန္႕တၾကား Yumiko ကို လွမ္းေျပာၿပီး ကိုသံေ၀ဂ ကို ေခၚယူပါတယ္။ က်ေနာ္လည္း သူဘာေၾကာင့္မ်ား ဒီေလာက္အထိ တုန္လႈပ္ရပါသလဲေပါ့။ ေနာက္မွ သိရတာက အ၀ါေရာင္ကင္ပိန္းကို ဦးေဆာင္သူနဲ႕ ေထာက္ခံသူ ဖခင္တို႕ဟာ ေလယာဥ္ရဲ႕ အိမ္သာထဲကို ေရာက္ေနတာ အေတာ္ၾကာေနၿပီ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းနဲ႕ အဲဒီတံခါးကို ဖြင့္ၿပီး သူတို႕ ဘာေတြလုပ္ၿပီး ဘာျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္း အထူးစံုစမ္းေထာက္လွမ္းဖို႕ အကူအညီ ေတာင္းေတာ့ က်ေနာ္လည္း ခရီးပန္း ေနတဲ့ၾကားက က်ေနာ့္ကို ပညာသင္ေပးခဲ့တဲ့ မိဘ။ ဆရာေတြကို စိတ္ပဲဆိုးရ မလိုလိုျဖစ္သြားရပါတယ္။ ဟုတ္တယ္ေလ။ က်ေနာ္ သိထားတဲ့ ဘရင္ဂ်ီဘာသာစကားက ဒီေနရာမွာ အလြန္မတန္ စိတ္ပ်က္ ခ်င္စရာေကာင္းေနၿပီ။ ဒါနဲ႕ပဲ ေစတနာ့၀န္ထမ္းစိတ္ အျပည့္ထားၿပီး တံခါးကို အသာအယာဖြင့္။ ခင္ဗ်ားတို႕ အၾကာႀကီး ဘာလုပ္ေနတာလဲ။ ဒီမွာ သူတို႕ စိတ္အရမ္းပူေနတယ္ ဆိုေတာ့မွ သူ႕ကေလးက အိမ္သာအိုးေပၚမွာ မိန္႕မိန္႕ႀကီးထိုင္ၿပီး ကိစၥ၀ိစၥေတြ ၿပီးျပတ္ေအာင္ စီစဥ္ေနေလရဲ႕။

ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြမွာ ကေလးေတြရဲ႕ ကိစၥကို Diapers နဲ႕သာ အသံုးျပဳဖို႕ စီစဥ္ေပး ထားတာေၾကာင့္ ဖခင္ျဖစ္သူကို အဲဒီ Diapers ဟာ သီးျခား အမႈိက္ပံုးထဲ ပစ္ရမွာမို႕ အိမ္သာအိုးထဲက ျပန္ႏႈိက္ယူဖို႕ ဆိုျပန္ ေတာ့ ကေလးဟာDiapers အသံုးျပဳထားတာ မဟုတ္ဘဲ အိမ္သာကို လူႀကီးမ်ားနည္းတူ တက္ထားေၾကာင္း ကိုသံေ၀ဂ ကိုယ္တိုင္ Inspection ၀င္ေရာက္စစ္ေဆးၿပီး အတည္ျပဳခ်က္ ရယူၿပီးမွ ေရေသခ်ာေလာင္းဖို႕ကို ၫႊန္ၾကားရေတာ့တယ္။ Yumiko ခမ်ာ ျပႆနာေတြ ေျပလည္သြားေတာ့မွ ကိုသံေ၀ဂကို ေက်းဇူးအထူးတင္ေၾကာင္း ခါးကို ၉၀ ဒီဂရီ အခါခါ ၫြတ္ရင္း ေျပာၿပီး ေလယာဥ္ေပၚက ေအာင္ျမင္စြာ ဆုတ္ခြာသြားပါေတာ့ တယ္။ ဟူး - ေနာက္ထပ္ ဘာေတြ ထပ္ျဖစ္ဦးမွာလဲ။

ခရီးပန္း၊ လူပန္း၊ စိတ္လည္း ႏြမ္းလွၿပီ။ တတိယႏိုင္ငံအေျခခ်ေနထိုင္ေရး မွာ က်ေနာ္ သံေ၀ဂ မရခ်င္ဘူးဗ်ာ။ အခုလည္း နယူးေယာက္ အထိနာရီေပါင္းမ်ားစြာ ေလယာဥ္ႀကီးေပၚမွာ အေညာင္းခံရဦးမယ္။ စိတ္ထဲကလည္း IOMကို ေဒါသအေတာ္ထြက္မိတယ္။ သင္တန္း ဘယ္လိုမ်ားေပးၿပီး ဘာ့အတြက္ ေအာင္လက္မွတ္ေတြ အလြယ္တကူ ထုတ္ေပးလိုက္သလဲ ဆိုတာကို နားမလည္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ေငြသာကုန္ ေမာင္ပံု ေစာင္းမတတ္ၿပီ ဆိုတာေတာ့ ေသြးထြက္ေအာင္ မွန္ေနၿပီေလ။ တခုေတာ့ ျဖည့္ၿပီး နားလည္ေပးလိုက္တာက ပထမေတာ့ အ၀ါေရာင္ကင္ပိန္းဟာ ပရမ္းပတာ ဆန္လြန္းတယ္။ ဒုတိယေတာ့ အခံေတာ့သံုးပါရဲ႕။ ၾကမ္းေပၚ ပစ္ခ်တယ္။ နည္းနည္းေတာ့ တိုးတက္တဲ့ သေဘာမွာရွိတယ္။ အခုေတာ့ အခံသံုးၿပီး အလုပ္ရႈပ္ မခံေတာ့ဘူး။ အိမ္သာထဲ တုိက္ရုိက္ စြန္႕တယ္ေလ။ တျဖည္းျဖည္း လက္ေတြ႕ကြင္းဆင္းရင္း အေတြ႕အႀကံဳက သူတို႔ကို သင္ေပးသြားေနၿပီေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီလိုနဲ႕ ညေနေစာင္း ေျခာက္နာရီခြဲေလာက္မွာ ေလယာဥ္ႀကီးဟာ နယူးေယာက္ကို စတင္ပ်ံသန္းပါေတာ့တယ္။ ဒီတခါ ပ်ံသန္းခ်ိန္ကေတာ့ ပက္ပက္စက္စက္ ၾကာတယ္ဗ်ာ။ စဥ္းစားၾကည့္ေလ။ နယူးေယာက္ေလဆိပ္ကိုေရာက္တာ ေနာက္တေန႕ ညေန ငါးနာရီငါးဆယ္ မိနစ္တဲ့။ အဲဒီမွာ တခုထူးျခားတာက က်ေနာ္တို႕ ေလယာဥ္ေပၚမွာ တစ္ရက္တာၾကာသြားေပမယ့္ အဲဒီရက္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတာကို တရား၀င္ အသိအမွတ္ျပဳ မခံရဘူး။ နယူးေယာက္ကို ေရာက္ရွိတဲ့ ေန႕ဟာလည္း ဇန္န၀ါရီလ (၂၉)ရက္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ျဖစ္ေနျပန္တယ္။

အေရွ႕ကမာၻျခမ္းကေန အေနာက္ကမာၻျခမ္း ကူးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ အေရွ႕သားေတြရဲ႕ ေနကို အရင္ျမင္ရၿပီး ေခတ္ေနာက္က် က်န္ေနခဲ့ျခင္းကို အေနာက္သားေတြက ေခတ္ေရွ႕ေရာက္ ေနသူေတြျဖစ္လို႕ က်ေနာ္တို႕ျဖတ္ခဲ့ရတဲ့ တစ္ရက္ကို သူတို႕နဲ႕ အတူတူ ျဖစ္ေအာင္ ၫွိယူ လိုက္သလို ခံစားရတယ္။ ထားလိုက္ ပါေတာ့။ သူတို႕ရဲ႕ ေလယာဥ္ အဆင္း အတက္ ညင္သာ ညက္ေညာမႈကို ေက်းဇူးတင္တဲ့ အေနနဲ႕ ခြင့္လႊတ္လိုက္ပါတယ္။ တကယ္ကို ဘာမွ မသိလိုက္ရတာဗ်ာ။ ေလဆိပ္ ေရာက္ေတာ့ IOMက လာေစာင့္ပါတယ္။ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးကို မျဖတ္ခင္ အခန္းတစ္ခန္းထဲ ေခၚေဆာင္သြားၿပီး စာရြက္စာတမ္းနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္ အလက္ေတြကုိ သံုးနာရီၾကာ ျပဳလုပ္ေပးၿပီးမွ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးမွာ တရား၀င္မႈရွိေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးပါတယ္။ အဲဒါေတြကို လုပ္ေပးေနခ်ိန္မွာပဲ ေနာက္မိသားစု တစ္ခုမွာ ျပႆနာေပၚျပန္ပါေလေရာ။ အဲဒါကေတာ့ ၾကာတဲ့ အခ်ိန္ေၾကာင့္ ကေလးငယ္ေလးေတြက အဆာမခံႏိုင္ေတာ့ ပါလာတဲ့ (အမွန္က ေလယာဥ္မွာ ေပးတဲ့) အခ်ိဳရည္ကို ေသာက္တဲ့အခါ မိခင္ျဖစ္သူက တားပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖခင္က ကိစၥမရွိဘူး ေသာက္ပါေစ ဆိုၿပီး ခြင့္ျပဳေတာ့ က်ေနာ္ေတာင္ အေတာ္ေလး ေလးစားသြားတယ္။ တယ္ဟုတ္ပါလား။ ဒီလူ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ကေလးဥပေဒကုိ ေလးစားတယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေရရွည္ မေလးစားႏိုင္ပါဘူး။ ကေလးေတြ အခ်ိဳရည္ကို ၾကမ္းေပၚ ဖိတ္လို႕ IOM က တစ္ရွဴးစနဲ႕ သုတ္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ ဖခင္ျဖစ္ သူက ကေလးငယ္ကို ေဖ်ာင္းကနဲ ေခါင္းကို ရုိက္ လုိက္ပါေတာ့တယ္။ ဒီအခါမွာ IOM က ပုဂၢိဳလ္က အႀကီးအက်ယ္ စိတ္ဆိုးၿပီး မင္းဘာလို႕ ကေလးကို ဒီလိုရိုက္ရတာလဲ ဆိုၿပီး ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။ ေနာက္ျပႆနာ တစ္ခုက အဲဒီလို နာမည္ေတြကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွာကတည္းက အတိုေကာက္ လုပ္ထားခဲ့တာကို သူတို႕ေတြ မမွတ္ထားၾကဘူး။ ဆိုေတာ့ I-94 ျဖည့္ၿပီး နာမည္၊ ဓာတ္ပံုနဲ႕တကြ လူစစ္ေတာ့ ကိုယ့္နာမည္ေခၚတာေတာင္ ျပန္မထူးႏိုင္ဘူး။ သူတို႕ အေနနဲ႕ ေလယူေလသိမ္းလြဲတာေတာ့ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႕က ဂရုစိုက္ နားေထာင္ေပးသင့္တာေပါ့။ ဆိုေတာ့ မၾကာသင့္ဘဲ အခ်ိန္ေတြ သံုးနာရီေက်ာ္ ပိုၾကာၿပီး။ မလိုအပ္ဘဲ သူတို႕ရဲ႕ ေဒါသထြက္ျခင္းကို ခံယူရတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ က်ေနာ္တို႕ထဲက ဖီလာဒယ္လ္ ဖီယားကို သြားမယ့္လူက လြဲရင္ က်န္သူေတြကို နယူးေယာက္က တည္းခိုခန္းတစ္ခုမွာ ထားမယ္ဆိုတာ သိရေတာ့ က်ေနာ္လည္း ဟင္း ဆိုတဲ့ သက္ျပင္းရွည္ႀကီး မႈတ္ထုတ္ၿပီး ဒီတစ္ညေတာ့ စိတ္ေအးလက္ေအး နားရဦးမယ္ေပါ့။

လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးကို ျဖတ္သန္းၿပီး သကာလ။ ေလဆိပ္အထြက္မွာ ကားေစာင့္ေနခ်ိန္။ အေစာက အရုိက္ခံရတဲ့ ကေလး မိသားစုက တစ္စခန္းထျပန္ပါ ေတာ့တယ္။ အဲဒါကေတာ့ ပါလာတဲ့ စပ်စ္သီးေတြ စားရင္း အခြံေတြကို ၾကမ္းေပၚပစ္ခ်ေတာ့ က်ေနာ္က ဒီမွာ အခုလို အမႈိက္ပစ္ရင္ အင္မတန္ ႀကီးေလးတဲ့ ဒဏ္ေငြရုိက္တယ္။ ျပန္ေကာက္ၿပီး အမႈိက္ပံုးထဲပစ္ေပးဖို႕ ေျပာေတာ့ သိပ္မေက်နပ္ခ်င္ၾကဘူး။ ဘာလို႕လဲဗ်ာ။ ေရာမကို ေရာက္ရင္ ေရာမလို က်င့္ရမယ္ေလ။ ဒါနဲ႕ က်ေနာ္လည္း စိတ္ပ်က္ၿပီး ေလဆိပ္ျပင္ပထြက္ အျခားေသာ ေဆးလိပ္သမားေတြနဲ႕ ေဆးလိပ္ ခဏထြက္ေသာက္ေတာ့ အားပါးပါး။ ေအးလိုက္တဲ့ ရာသီဥတု ဒဏ္ကို မိနစ္ပိုင္း အတြင္း မခံႏိုင္ပဲ အျမန္ဆံုး ျပန္၀င္ခဲ့ရတယ္။ ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ တစ္ခု စဥ္းစားမိတာက ကံေကာင္းလို႕ ႏို႕ဖိုး ယူႏိုက္တက္မွာ က်ေနာ္ အဂၤလိပ္စာနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ျပင္ဆင္ခြင့္ရလိုက္တယ္။ ေက်းဇူးပါပဲ ESC. အဲဒီေက်ာင္းက အဂၤလိပ္စာ နားေထာင္ႏိုင္ စြမ္းရည္ ျမင့္မားဖို႕အတြက္ အဂၤလိပ္ ဗြီဒီယိုကားေတြလည္း ျပသတယ္ဗ်။

မွတ္မွတ္ရရ Terminal ရုပ္ရွင္ကားကို ျပခဲ့ဖူးတယ္။ အဲဒီမွာ နာမည္ႀကီး Tom Hanks မင္းသားက သရုပ္ေဆာင္ထားတယ္။ အဂၤလိပ္စာ မတတ္ေတာ့ နယူးေယာက္ ေလဆိပ္မွာ ဒုကၡအခက္အခဲ ႀကံဳရပံုကို ဗဟုသုတျဖစ္ဖြယ္ ကားေကာင္းေလး တစ္ခုပါပဲ။ အခု က်ေနာ္တို႕ လူစုထဲမွာဆိုရင္ အားလံုးေပါင္း (၃၃) ေယာက္ရွိတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းတက္ခဲ့တဲ့သူဆိုလို႕ က်ေနာ္နဲ႕ ေနာက္ တစ္ေယာက္ပဲ ရွိတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ က်ေနာ္တို႕ဟာ က်န္တဲ့ သူေတြကို အဲဒီ ရုပ္ရွင္ကား အေၾကာင္းေလးကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ရွင္းျပလိုက္ေသးတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ပဲ က်ေနာ္တို႕ အားလံုးကို ေက်ာင္းႀကိဳ ဘတ္စ္ကားနဲ႕ ဟိုတယ္ကို ေခၚလာျပန္ေရာ။ အဲဒီမွာ IOM ၀န္ထမ္း ျပန္ခ်ိန္ ေရာက္ေတာ့ က်ေနာ္ကလည္း မနက္ျဖန္မွ ေတြ႕မယ္လို႕ ေလာကြတ္ေခ်ာ္ၿပီး ႏႈတ္ဆက္ေတာ့ ေတာ္ၿပီ။ ငါမနက္ျဖန္ မလာေတာ့ဘူး။ မင္းတို႕ဆီ လာမယ့္အစား ငါ ေသပဲ ေသလိုက္ ခ်င္တယ္လို႕ ေျပာလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ က်ေနာ့္ ရင္ဘတ္ထဲ အေတာ္ ေအာင့္သက္သက္ျဖစ္သြားတယ္။ ဒါ က်ေနာ္တို႕ လူမ်ိဳးေတြကို သက္သက္ ႏွိမ္လိုက္တာပဲ။ တဖက္ကလည္း ျဖစ္သင့္ ပါတယ္ေလ။

တစ္ေယာက္ တစ္ေပါက္နဲ႕။ ေျပာမရ ဆိုမရ။ ေစတနာ့ ၀န္ထမ္း ၀င္ကူတဲ့ လူရွိျပန္ရင္လည္း အေကာင္းမျမင္တတ္ၾကျပန္ဘူး။ ေရွ႕ကလည္း မဦးေဆာင္။ ေနာက္ကလည္း မလိုက္ျပန္။ အလယ္ကေန ကန္႕လန္႕။ ကန္႕လန္႕နဲ႕။ အခ်ိန္ကုန္ၿပီး အလုပ္ မတြင္ဘူး။ ဒါနဲ႕ပဲ နယူးေယာက္ေလဆိပ္နဲ႕ သိပ္အလွမ္း မေ၀းတဲ့ Westway Motel Inn ကို ေရာက္ရျပန္ၿပီေပါ့။ အဲဒီမွာ မိသားစု လူဦးေရအလိုက္ အခန္းနဲ႕ အစားအေသာက္ေတြကို စီစဥ္ေပးပါတယ္။ ဒီတခါ အခန္းေသာ့ဟာ ေသာ့ေခ်ာင္း မဟုတ္ ေတာ့ပဲနဲ႕ ကဒ္ေတြနဲ႕ ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ က်ေနာ္က သူတို႕ကို ေသခ်ာရွင္းျပၿပီး က်ေနာ့္အခန္း ေနရာရတဲ့အထိ ေစာင့္ေနရေတာ့ သူတို႕ကို အရင္သြားၿပီး နားလိုက္ေတာ့။ မနက္ျဖန္ အေစာႀကီး ထရဦးမယ္။ ကဒ္ကို အခန္းျပင္ထြက္ရင္ မေမ့ေစနဲ႕။ အစရွိသျဖင့္ မွာၿပီး လႊတ္ေပးလိုက္တယ္။ မိနစ္အေတာ္ၾကာမွ က်ေနာ့္ အခန္းေသာ့ ယူလာတဲ့အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္ လွမ္းၾကည့္ေတာ့ သူတို႕ေတြဟာ အခန္းထဲ မ၀င္ေသးဘဲ ငုတ္တုတ္ေလးေတြ ထိုင္ေနၾကတယ္။ က်ေနာ္လည္း ၀င္လာေရာ ကေလးငယ္ တခ်ိဳ႕က သူတို႕ မိဘေတြကို “ဟို အကို လာၿပီ။ ဟို အကို လာၿပီ” ဆိုၿပီး ၀မ္းသာအားရ ေျပာလိုက္ခ်ိန္မွာေတာ့ က်ေနာ္လည္း အေတာ္ေလး စိတ္ေမာ သြားရေတာ့တယ္။ သူတို႕ဘာျဖစ္ ေနၾကသလဲဆိုရင္ ကဒ္ထုိးေပမယ့္ တံခါးဖြင့္မရျခင္းပါပဲ။ ကဒ္ကို ေျပာင္းျပန္ထိုးတာလည္း ျဖစ္သလို။ ကဒ္ကို အဆံုးထိ မထိုးမိတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို။ ထိုးၿပီး ေအာက္ေျခက မီးအလင္းကို မေစာင့္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ အခန္းအားလံုးကို က်ေနာ္ လိုက္ဖြင့္ေပးၿပီး။ အျပင္ထြက္ရင္ အခန္းထဲ ကဒ္မခ်န္ခဲ့မိဖို႕ အထပ္ထပ္။ အခါခါ မွာယူရပါေတာ့တယ္။ ခဏေနေတာ့ က်ေနာ့္အခန္းဟာ ဘန္ေကာက္မွာလိုပဲ ဧည့္သည္ေတြ ၀င္လာမဆဲ။ တသဲသဲ ျဖစ္ေနရျပန္ပါတယ္။ ပထမဦးဆံုးကေတာ့ မီးျခစ္ ျပႆနာပါ။ ေလဆိပ္မွာ မီးျခစ္ သယ္ေဆာင္ခြင့္မရွိလို႕ လႊင့္ပစ္ခဲ့တာဟာ အခုအခ်ိန္မွာ ေဆးလိပ္ေသာက္ဖို႕ အခက္အခဲကို ျပန္ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေဟာ္တယ္ ေကာင္တာမွာ သြား၀ယ္ေတာ့လည္း “မေရာင္းပါ”တဲ့။ ဒါနဲ႕ က်ေနာ္တို႕ကို အဲဒီေဟာ္တယ္လိုက္ပို႕ေပးတဲ့ ကားသမားက ၾကင္နာမႈအျပည့္နဲ႕ သူ႕ရဲ႕ မီးျခစ္တစ္လံုးကို ဒါနျပဳပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ အခန္းထဲက အိမ္သာမွာ စုၿပီး ေဆးလိပ္ေသာက္ မဂၤလာ က်င္းပလိုက္ၾကတယ္။ ကရင္အမ်ိဳးသား တစ္ဦးကေတာ့ သူ႕အခန္းထဲမွာ သူ႕ဟာသူ တစ္ေယာက္ထဲ ေသာက္ပါတယ္။ ေနာက္တေန႕ မနက္မွာေတာ့ က်ေနာ့္ဆီ အေျပးအလႊားေရာက္လာၿပီး “အကို။ က်ေနာ္ေတာ့ မေန႕က အခန္းထဲမွာပဲ ေဆးလိပ္ ခိုးေသာက္တယ္။ က်ေနာ္က အကိုက မေသာက္ပါနဲ႕လို႕ သတိေပးထားတဲ့ အဲဒီ ဘုလံုးႀကီး ေအာက္မွာ ထိုင္ေသာက္ မိတယ္။ ေဆးလိပ္ တစ္လိပ္ေတာင္ မကုန္ေသးဘူး။ က်ေနာ့္ေခါင္းေတြ မူးလာၿပီး မႏိုင္ေတာ့တာနဲ႕ ေဆးလိပ္ မီးသတ္ၿပီး အိပ္ယာထဲသြားတာ ေျခေတာင္ မလွမ္းႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီ စက္ေၾကာင့္လား မသိဘူး” တဲ့။ က်ေနာ္လည္း ေခါင္းနပန္းႀကီးသြားတယ္။ ေတာ္ေသးတာေပါ့။ အခ်က္ေပးသံ ထ မျမည္တာ။ အဲဒါက လူကို အႏၱရာယ္ေတာ့ မေပးဘူး။ အသံေအာ္ၿပီး ေဟာ္တယ္တစ္ခုလံုး ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္သြားေစႏိုင္တဲ့ အျပင္ ခင္ဗ်ားလည္း ဒဏ္တတ္ခံရႏိုင္တယ္။ အဓိကက ခင္ဗ်ား အားနည္းေနလို႕ ေခါင္းမူးတာပါလို႕ ရွင္းျပလိုက္ရတယ္။ ဘုရား ဘုရား။ ေျပာရင္ ေျပာတဲ့အတိုင္း လိုက္မလုပ္ေပမယ့္ လုပ္တဲ့အတိုင္းေတာ့ ျပန္ေျပာၾကရွာေပသားပဲ။


ဇန္န၀ါရီလ (၃၀)ရက္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္

တကယ္ဆိုရင္ က်ေနာ့္ ေအဂ်င္စီ ဆီက အီးေမးလ္ အရဆိုရင္ က်ေနာ္ဟာ က်ေနာ္ က်ေရာက္တဲ့ ျပည္နယ္ကို ဇန္န၀ါရီ (၂၉) ရက္ ေန႕လယ္ ႏွစ္နာရီ ေလးဆယ္ မိနစ္မွာ ေရာက္ရမွာပါ။ သို႕ေပမယ့္ ဘယ္လို အေၾကာင္းေၾကာင့္ အစီအစဥ္ေတြ ေျပာင္းသြားရသလဲ မသိဘူး။ အခု (၃၀)ရက္ မနက္မွာေတာ့ သူတို႕ေျပာထားတဲ့ အခ်ိန္ထက္ ေစာၿပီး နယူးေယာက္ေလဆိပ္ကို သြားဖို႕ လာႀကိဳျပန္ပါၿပီ။ ဒီတခါမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႕ သက္သက္မဟုတ္ေတာ့ဘဲ အီရတ္ဒုကၡသည္ေတြပါ ပါေနျပန္တယ္။ ျမန္မာေတြ ကံေကာင္းျခင္းကို အစျပဳတာပါပဲ ဆိုပါေတာ့။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ အီရတ္ ဒုကၡသည္ေတြဟာ အဂၤလိပ္စကားကို လံုး၀နီးပါး နားမလည္တဲ့အျပင္ IOM ေျပာဆိုေနခ်ိန္မွာလည္း နားေထာင္မႈမရွိဘဲ သူတို႕အခ်င္းခ်င္း ေျပာခ်င္ရာ ေျပာေနၾကပါတယ္။ သူတို႕မွာ သာတာဆိုလို႕ အေကာင္းစား ခရီးေဆာင္ေသတၱာ တစ္ေယာက္ ႏွစ္လံုးစီ ပါလာၾကတယ္။ ေအာ္။ ဒုကၡ သုကၡေတြထဲက ကိုယ့္ရဲ႕ အ၀တ္အစားေတြ ျပည့္စံုေအာင္ သယ္ရတဲ့ ဒုကၡလည္း မလြယ္ပါလားေနာ္။ က်ေနာ္တို႕ အားလံုး နယူးေယာက္ရဲ႕ မနက္ေစာေစာ ေလးနာရီေလာက္မွာ အဲဒီ ေဟာ္တယ္ေရွ႕မွာ ေလဆိပ္ကို မသြားႏိုင္ေသးဘဲ တစ္နာရီေက်ာ္ အေအးထဲ ဒုကၡေရာက္ ေနရပါေတာ့တယ္။ အဲဒါကလည္း အီရတ္ဒုကၡသည္ေတြေၾကာင့္ပါ။ အီရတ္ဒုကၡသည္ေတြက က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာဒုကၡသည္နဲ႕ ထိုင္ခံု အတူမထိုင္ခ်င္လို႕ ကားေပၚမွာ ရစ္ေနတာ IOM ၀န္ထမ္းေျပာတာ ၾကားရေတာ့မွ က်ေနာ္ အေတာ္ေလး ေဒါသထြက္သြားပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပဲ ေနာက္ဆံုးေတာ့ IOM ၀န္ထမ္း စိတ္ဆိုးမာန္ဆိုး ေအာ္ေငါက္ေတာ့မွ သူတို႕ အနည္းငယ္ ၿငိမ္ဆိတ္ၿပီး ကား စတင္ ထြက္ခြာဖို႕ ျဖစ္လာပါတယ္။ ေလဆိပ္ ေရာက္တယ္ဆိုရင္ပဲ က်ေနာ္တို႕ အားလံုးရဲ႕ မတူညီတဲ့ ခရီးစဥ္ေတြကို IOM ၀န္ထမ္းက သူတစ္ဦးတည္း လိုက္လံ စီစဥ္ ရပါေတာ့တယ္။ အဲဒီမွာ ေတြ႕ပါၿပီ။ I-94 ကဒ္က ဘယ္ေလာက္ အေရးႀကီးသလဲဆိုတာ။ အီရတ္ ဒုကၡသည္တစ္ဦးက အဲဒီ ကဒ္ကို သူမရဘူးလို႕ေျပာတယ္။ IOM ၀န္ထမ္းက အဲဒီကဒ္မရွိဘဲ မေန႕က မင္း ဟိုတယ္မွာ တည္းခြင့္မရႏိုင္ဘူးလို႕ ေျဖတယ္။ အီရတ္ကလည္း သူ႕ကို IOM ၀န္ထမ္းက မေပးဘူးလို႕ ျငင္းတယ္။ ဒါနဲ႕ IOM ၀န္ထမ္းက “မင္းမွာ အဲဒီကဒ္ ရွိကို ရွိေနရမယ္။ မရွိရင္ မင္းဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ တရား၀င္မႈမရွိဘူး။ ေနာက္ဆက္သြားရမယ့္ ခရီးစဥ္ကလည္း မင္း အတြက္ မရွိေတာ့ဘူး” လို႕ ဆိုပါတယ္။ ၿပီးတာနဲ႕ က်ေနာ္တို႕ ဗမာဒုကၡသည္ေတြဖက္ လွည့္ၿပီး သူလုပ္ေပးစရာရွိတာေတြကို စီစဥ္ေတာ့ “မင္းတို႕က သူတို႕ထက္ ေကာင္းၿပီး။ ေတာ္တယ္” လို႕ ဆိုပါတယ္။ ခရီးစဥ္တေလၽွာက္လံုး စိတ္ပင္ပန္းခဲ့ရသမၽွ ဒီစကားကို ၾကားရေတာ့ တခ်ိဳ႕က အရမ္းေပ်ာ္ သြားတယ္။ ေအာ္။ ကိုယ့္ထက္ ညံ့တဲ့သူ ေပၚလာမွ ကိုယ္က ေတာ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးဟာ တကယ္ေတာ့ ကိုယ့္ထက္ နိမ့္က်တဲ့လူနဲ႕ ယွဥ္ၿပီးမွ ကိုယ္က ျမင့္တာက ဂုဏ္တစ္ခုမွ မဟုတ္တာ။ ဒါနဲ႕ပဲ IOM ၀န္ထမ္းက စီစဥ္ေပးတဲ့ ေလယာဥ္လက္မွတ္ကို ကိုင္ေဆာင္ၿပီး ကိုယ္ဆက္ရမယ့္ ခရီးစဥ္အတြက္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ခရီးဆက္ရပါေတာ့တယ္။ အဲဒီမွာပဲ က်ေနာ္တို႕ ဗမာဒုကၡသည္ေတြဟာ ကိုယ့္သက္ဆိုင္ရာ ျပည္တြင္း ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြဆီ သြားၾကရင္း လူစုကြဲသြားပါၿပီ။ က်ေနာ္ကေတာ့ ျပည္တြင္း ေလေၾကာင္းလိုင္း ျဖစ္တဲ့ Taxes ျပည္နယ္ Dallas ကို သြားရမယ့္ ေလယာဥ္ရွိရာဆီကို ဦးတည္လာရပါတယ္။ စစ္ေဆးေရးဂိတ္ကို ျဖတ္ေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ေအးလြန္းလို႕ ၀တ္ထားရတဲ့ အေႏြးထည္ေတြ။ ဖိနပ္ေတြကို ခၽြတ္ၿပီး အစစ္ေဆးခံရျပန္ပါတယ္။ ဆိုးတာက နယူးေယာက္ကေန က်ေနာ္ တကယ္သြားရမယ့္ Houston ေလယာဥ္ကို စီးရတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ Dallas က တဆင့္ Houstonကို သြားရတာပါ။ မနက္ ၇း၅၅ မွာ Dallas ကို ထြက္ခြာရပါတယ္။ က်ေနာ့္ ကံေကာင္းခ်က္ ကေတာ့ ျပည္တြင္းခရီးစဥ္ ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြ အစားအေသာက္ေတြ အခမဲ့ မေကၽြးေတာ့ဘူးဆိုတာကို သတင္းေတြအရ ႀကိဳသိထားျခင္းပါပဲ။

ဒါ့ေၾကာင့္ ေလယာဥ္ မစီးခင္မွာ ပါလာတဲ့ ေဒၚလာေငြ အနည္းငယ္ထဲက သေရစာ အခ်ိဳ႕၀ယ္ၿပီး မဒမ္ သံေ၀ဂ နဲ႕အတူ မၽွေ၀ စားေသာက္ထားလိုက္ပါတယ္။ ထင္ထားတဲ့ အတိုင္းပါပဲ။ ေလယာဥ္ေပၚမွာ အေအးကလြဲရင္ ဟမ္ဘာဂါတို႕ ဘာတို႕ဟာ ေငြေပးစားရတာပါ။ ဟမ္ဘာဂါတစ္ခုကို ၆ ေဒၚလာ က်ပါတယ္။ အျခားေသာ ျမန္မာ ဒုကၡသည္ေတြ ဘယ္လို ခရီးဆက္သလဲေတာ့ မသိပါဘူး။ က်ေနာ္တို႕ေတာ့ ရွိစု မဲ့စုေလးနဲ႕ ျခစ္ကုတ္ အဆင္ေျပေအာင္ စီစဥ္ ရပါေတာ့တယ္။ Dallas ကို ေရာက္ဖို႕ ေလးနာရီ နီးပါး ေလယာဥ္စီးရပါတယ္။ ေလယာဥ္ေပၚေရာက္မီ Dallas က Houston ကို သြားရမယ့္ ေလယာဥ္ လက္မွတ္ကို ရွာေတာ့မွ က်ေနာ့္ ေခါင္းေပၚ မိုးႀကိဳးပစ္ခ် လိုက္သလို ခံစားလိုက္ရပါေတာ့တယ္။ IOM ၀န္ထမ္းက က်ေနာ္တို႕ကို ထည့္ေပးလိုက္ဖို႕ ေမ့သြားတာပဲလား။ ဒါမွမဟုတ္ စစ္ေဆးေရးဂိတ္ေတြမွာ အေႏြးထည္ေတြ ခၽြတ္ရင္း က်ေပ်ာက္သြားသလား စဥ္းစားမရေလာက္ေအာင္ပါပဲ။ ေသခ်ာတာကေတာ့ က်ေနာ္နဲ႕ ဇနီးသည္ ႏွစ္ေယာက္စလံုး အစစ အရာရာ ဂရုတစိုက္ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒါနဲ႕ပဲ ေလယာဥ္မယ္ကို အကူအညီေတာင္း ေမးျမန္းစံုစမ္းရပါေတာ့တယ္။ ေလယာဥ္မယ္က Dallas ကို ေရာက္ရင္ Counter မွာ သြားၿပီး ေလယာဥ္ လက္မွတ္ ထုတ္ယူလို႕ရႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႕ ေလယာဥ္ေမာင္းဆီ အေၾကာင္းၾကားၿပီး Houstonကို သြားမယ့္ ေလယာဥ္ခ်ိန္နဲ႕ ဂိတ္နံပါတ္ကို စံုစမ္းေပးပါေသးတယ္။ ေတာ္ေသးတာေပါ့ဗ်ာ။ Dallas ေရာက္တာနဲ႕Sky Train စီးၿပီး Counter ကို ေျပး။ လက္မွတ္ကိစၥ လႈပ္ရွား။ လက္မွတ္ရမွ Houston ကို သြားမယ့္ ေလယာဥ္ကို တစ္နာရီခြဲ ၾကာၾကာ ေစာင့္ၿပီးမွ ဆက္စီးလာရ ပါေတာ့တယ္။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္။ မေန႕ညက ေနာက္ဆံုးစားထားတဲ့ ညစာ ထမင္းကလြဲရင္ က်ေနာ္တို႕ ဗိုက္ထဲမွာ အစာေျပစားထားတဲ့ မုန္႕ပဲ ရွိေတာ့ Houstonကို ေရာက္တာနဲ႕ ဗိုက္က အေတာ္ေလးကို ဆာေနပါၿပီ။ ကံေကာင္းေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ေလဆိပ္ေရာက္ေရာက္ခ်င္း Agencyက လာႀကိဳတာကို ေက်းဇူးတင္စြာ ေတြ႕လိုက္ ရပါတယ္။ အဲဒါေတာင္ သူႀကိဳတဲ့ ေနရာအထိ က်ေနာ္တို႕ ေမးျမန္းသြားရတာပါ။ ခရီးစဥ္ တေလၽွာက္လံုး စိတ္ပင္ပန္းႀကီးစြာ ျဖတ္သန္းလာခဲ့သမၽွ အခုေတာ့ သက္ျပင္းအေမာႀကီးကို စိတ္ခ်လက္ခ် ခပ္ရွည္ရွည္ခ်ရပါေတာ့တယ္။ လမ္းမွာ သူ႕ကားကို စီးရင္း စကားတေျပာေျပာနဲ႕ Houston ၿမိဳ႕ႀကီးဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ စတုတၳအႀကီးဆံုးၿမိဳ႕ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း။ အရင္က ေရနံလုပ္ငန္းဟာ သူတို႕ရဲ႕ အဓိက လုပ္ငန္းျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္က မုန္တိုင္းေၾကာင့္ စီးပြားေရးထိခိုက္မႈကို ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အဲဒီ ေရနံလုပ္ငန္း အျပင္ ေနာက္ထပ္ စက္ရုံ။ အလုပ္ရုံလုပ္ငန္းေတြကိုလည္း ထားရွိခဲ့ေၾကာင္း။ နာမည္ႀကီး ေဆးရုံေပါင္း (၃၀) ရွိေၾကာင္းနဲ႕ အထူးသျဖင့္ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႕ ကင္ဆာေရာဂါ ကုသမႈမွာ ကမာၻက စိတ္၀င္စားျခင္း အခံရဆံုးနဲ႕ ကမာၻ႔ေနရာအႏွံ႕က လူနာေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာကို ကုသေပးေနေၾကာင္းရွင္းလင္း ေျပာဆိုပါတယ္။

ေနာက္ၿပီး က်ေနာ္တို႕ကို ရုံးခန္း ေခၚလာၿပီး Director နဲ႕ မိတ္ဆက္ေပးရင္း က်ေနာ္တို႕ အတြက္ ဟမ္ဘာဂါ အေျပးအလႊား၀ယ္ၿပီး စားေစပါတယ္။ Director နဲ႕ စကားစျမည္ အနည္းငယ္ေျပာဆိုၿပီး က်ေနာ္တို႕အတြက္ စီစဥ္ထားတဲ့ အိမ္ကို ပို႕ေဆာင္ေပးပါတယ္။ အိမ္ေရာက္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဇနီးေမာင္ႏွံဟာ အလြန္မတန္မွ ပင္ပန္းေနခဲ့ပါၿပီ။ ဘာဆို ဘာမွ လုပ္ကိုင္ခ်င္စိတ္ကို မရွိေတာ့ပါဘူး။ စဥ္းစားၾကည့္ေလဗ်ာ။ ေလးည ငါးရက္ ခရီးစဥ္ တေလၽွာက္လံုးကို နားခ်ိန္ဆိုလို႕ အခ်ိန္ခဏေလးပဲ ရခဲ့ၾကတာ မဟုတ္လား။ ေျခပစ္ လက္ပစ္ကို နားဖို႕လိုအပ္လာတဲ့ အတြက္ ခပ္ေစာေစာပဲ အိပ္ယာ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။

အားလံုးခ်မ္းေျမ႕ၾကပါေစ။

ကိုသံေ၀ဂ